EKZERCARO
de la lingvo internacia
« Esperanto »
§1
Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Ĝĝ, Hh,
Ĥĥ, Ii, Jj, Ĵĵ, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp,
Rr, Ss, Ŝŝ, Tt, Uu, Ŭŭ, Vv, Zz.
Aa, Bb, Cc, Ĉĉ, Dd, Ee, Ff, Gg, Ĝĝ, Hh,
Ĥĥ, Ii, Jj, Ĵĵ, Kk, Ll, Mm, Nn, Oo, Pp,
Rr, Ss, Ŝŝ, Tt, Uu, Ŭŭ, Vv, Zz.
Nomoj de la literoj: a, bo, co, ĉo, do, e, fo, go,
ĝo, ho, ĥo, i, jo, ĵo, ko, lo, mo, no, o, po, ro,
so, ŝo, to, u, ŭo, vo, zo.
§2
Ekzerco de legado.
Al. Bá-lo. Pát-ro. Nú-bo. Cé-lo. Ci-tró-no. Cén-to.
Sén-to. Scé-no. Scí-o. Có-lo. Kó-lo. O-fi-cí-ro. Fa-cí-la.
Lá-ca. Pa-cú-lo. Ĉar. Ĉe-mí-zo. Ĉi-ká-no. Ĉi-é-lo. Ĉu.
Fe-lí-ĉa. Cí-a. Ĉí-a. Pro-cé-so. Sen-ĉé-sa Ec. Eĉ. Ek.
Da. Lú-do. Dén-to. Plén-di. El. En. De. Té-ni. Sen.
Vé-ro. Fá-li. Fi-dé-la. Trá-fi. Gá-lo. Grán-da. Gén-to.
Gíp-so. Gús-to. Lé-gi. Pá-go. Pá-ĝo. Ĝis. Ĝús-ta. Ré-ĝi.
Ĝar-dé-no. Lón-ga. Rég-no. Síg-ni. Gvar-dí-o. Lín-gvo.
Ĝu-á-do. Há-ro. Hi-rún-do. Há-ki. Ne-hé-la. Pac-hó-ro.
Ses-hó-ra Bat-hú-fo. Hó-ro. Ĥó-ro. Kó-ro. Ĥo-lé-ro.
Ĥe-mí-o. I-mí-ti. Fí-lo. Bír-do. Tró-vi. Prin-tém-po.
Min. Fo-í-ro. Fe-í-no. I-el. I-am. In. Jam. Ju. Jes.
Ju-ris-to. Kra-jó-no. Ma-jés-ta. Tuj. Dó-moj. Ru-í-no.
Prúj-no. Ba-lá-i. Pá-laj. De-í-no. Véj-no. Pe-ré-i.
Mál-plej. Jús-ta. Ĵus. Ĵé-ti. Ĵa-lú-za. Ĵur-nálo.
Má-jo. Bo-ná-ĵo. Ká-po. Ma-kú-lo. Kés-to. Su-ké-ro.
Ak-vo. Ko-ké-to. Li-kvó-ro. Pac-ká-po.
§3
Ekzerco de legado.
Lá-vi. Le-ví-lo. Pa-ró-li. Mem. Im-plí-ki. Em-ba-rá-so.
Nó-mo. In-di-fe-rén-ta. In-ter-na-cí-a. Ol. He-ró-i.
He-ro-í-no. Fój-no. Pí-a. Pál-pi. Ri-pé-ti. Ar-bá-ro.
Sá-ma. Stá-ri. Si-gé-lo. Sis-té-mo. Pe-sí-lo. Pe-zí-lo.
Sén-ti. So-fís-mo. Ci-pré-so. Ŝi. Pá-ŝo. Stá-lo.
Ŝtá-lo. Vés-to. Véŝ-to. Dis-ŝí-ri. Ŝan-cé-li. Ta-pí-ŝo
Te-o-rí-o. Pa-tén-to. U-tí-la. Un-go. Plú-mo.
Tu-múl-to. Plu. Lú-i. Kí-u. Ba-lá-u. Tra-ú-lo.
Pe-ré-u. Ne-ú-lo. Fráŭ-lo. Paŭ-lí-no. Láŭ-di.
Eŭ-ró-po. Tro-ú-zi. Ho-dí-aŭ. Vá-na. Vér-so.
Sól-vi. Zór-gi. Ze-ní-to. Zo-o-lo-gí-o. A-zé-no.
Me-zú-ro. Ná-zo. Tre-zó-ro. Mez-nók-to. Zú-mo.
Sú-mo. Zó-no. Só-no. Pé-zo. Pé-co. Pé-so.
Ne-ní-o. A-dí-aŭ. Fi-zí-ko. Ge-o-gra-fí-o.
Spi-rí-to. Lip-há-ro. In-díg-ni. Ne-ní-el.
Spe-gú-lo. Ŝpí-no. Né-i. Ré-e. He-ró-o.
Kon-scí-i. Tra-e-té-ra. He-ro-é-to. Lú-e.
Mó-le. Pá-le. Tra-í-re. Pa-sí-e. Me-tí-o.
In-ĝe-ni-é-ro. In-sék-to. Re-sér-vi. Re-zér-vi.
§4
Ekzerco de legado.
Citrono. Cento. Sceno. Scio. Balau. Ŝanceli. Neniel.
Embaraso. Zoologio. Reservi. Traire. Hodiaŭ. Disŝiri.
Neulo. Majesta. Packapo. Heroino. Pezo. Internacia.
Seshora. Cipreso. Stalo. Feino. Plu. Sukero. Gento.
Indigni. Sigelo. Krajono. Ruino. Pesilo. Lipharo. Metio.
Ĝardeno. Sono. Laŭdi. Pale. Facila. Insekto. Kiu.
Zorgi. Cikano. Traetera. Sofismo. Domoj. Spino.
Majo. Signi. Ec. Bonaĵo. Legi. Iel. Juristo.
Ĉielo. Ĥemio.
§5
Patro kaj frato. ― Leono estas besto. ― Rozo estas floro kaj
kolombo estas birdo. ― La rozo apartenas al Teodoro. ― La suno
brilas. ― La patro estas sana. ― La patro estas tajloro.
-
patro
père | father | Vater | отецъ | ojciec.
-
o
marque le substantif | ending of nouns (substantive) | bezeichnet
das Substantiv | означаетъ существительное | oznacza rzeczownik.
-
kaj
et | and | und | и | i.
-
frato
frère | brother | Bruder | братъ | brat.
-
leono
lion | lion | Löwe | левъ | lew.
-
esti
être | be | sein | быть | być.
-
as
marque le présent d’un verbe | ending of the present tense in
verbs | bezeichnet das Präsens | означаетъ настоящее время глагола | oznacza
czas teraźniejszy.
-
besto
animal | beast | Thier | животное | zwierzę.
-
rozo
rose | rose | Rose | роза | róża.
-
floro
fleur | flouwer | Blume | цвѣтъ, цвѣтокъ | kwiat.
-
kolombo
pigeon | dove | Taube | голубь | gołąb’.
-
birdo
oiseau | bird | Vogel | птица | ptak.
-
la
article défini (le, la, les) | the | bestimmter Artikel (der,
die, das) | членъ опредѣленный (по русски не переводится) | przedimek
określny (nie tłómaczy się).
-
aparteni
appartenir | belong | gehören | принадлежать | należeć.
-
al
à | to | zu (ersetzt zugleich den Dativ) | къ (замѣняетъ также
дательный падежъ) | do (zastępuje też przypadek trzeci).
-
suno
soleil | sun | Sonne | солнце | słońce.
-
brili
briller | shine | glänzen | блистать | błyszczeć.
-
sana
sain, en santé | well, healthy | gesund | здоровый | zdrowy.
-
a
marque l’adjectif | termination of adjectives | bezeichnet das
Adjektiv | означаетъ прилагательное | oznacza przymiotnik.
-
tajloro
tailleur | tailor | Schneider | портной | krawiec.
§6
Infano ne estas matura homo. ― La infano jam ne ploras. ― La
ĉielo estas blua. ― Kie estas la libro kaj la krajono? ― La
libro estas sur la tablo, kaj la krajono kuŝas sur la
fenestro. ― Sur la fenestro kuŝas krajono kaj plumo. ― Jen
estas pomo. ― Jen estas la pomo, kiun mi trovis. ― Sur la tero
kuŝas ŝtono.
-
infano
enfant | child | Kind | дитя | dziecię.
-
ne
non, ne, ne... pas | no, not | nicht, nein | не, нѣтъ | nie.
-
matura
mûr | mature, ripe | reif | зрѣлый | dojrzały.
-
homo
homme | man | Mensch | человѣкъ | człowiek.
-
jam
déjà | already | schon | уже | juź.
-
plori
pleurer | mourn, weep | weinen | плакать | płakać.
-
ĉielo
ciel | heaven | Himmel | небо | niebo.
-
blua
bleu | blue | blau | синій | niebieski.
-
kie
où | where | wo | гдѣ | gdzie.
-
libro
livre | book | Buch | книга | księga, książka.
-
krajono
crayon | pencil | Bleistift | карандашъ | ołówek.
-
sur
sur | upon, on | auf | на | na.
-
tablo
table | table | Tisch | столъ | stół.
-
kuŝi
être couché | lie (down) | liegen | лежать | leżeć.
-
fenestro
fenêtre | window | Fenster | окно | okno.
-
plumo
plume | pen | Feder | перо | pióro.
-
jen
voici, voilà | behold, lo | da, siehe | вотъ | otóż.
-
pomo
pomme | apple | Apfel | яблоко | jabłko.
-
kiu
qui lequel, laquelle | who, which | wer, welcher | кто, который | kto, który.
-
n
marque l’accusatif ou complément direct | ending of the objective | bezeichnet den
Accusativ | означаетъ винительный падежъ | oznacza przypadek czwarty.
-
mi
je, moi | I | ich | я | ja.
-
trovi
trouver | find | finden | находить | znajdować.
-
is
marque le passé | ending of past tense in verbs | bezeichnet die vergangene Zeit | означаетъ прошедшее время | oznaczca
czas przeszły.
-
tero
terre | earth | Erde | земля | ziemia.
-
ŝtono
pierre | stone | Stein | камень | kamień.
§7
Leono estas forta. ― La dentoj de leono estas akraj. ― Al leono ne
donu la manon. ― Mi vidas leonon. ― Resti kun leono estas
danĝere. ― Kiu kuraĝas rajdi sur leono? ― Mi parolas pri
leono.
-
forta
fort | strong | stark, kräftig | сильный | silny, mocny.
-
dento
dent | tooth | Zahn | зубъ | ząb.
-
j
marque le pluriel | sign of the plural | bezeichnet die Mehrzahl | означаетъ множественное число | oznacza liczbę
mnogą.
-
de
de | of, from | von; ersetzt auch den Genitiv | отъ; замѣняетъ
также родительный падежъ | od; zastępuje też przypadek drugi.
-
akra
aigu | sharp | scharf | острый | ostry.
-
doni
donner | give | geben | давать | dawać.
-
u
marque l’impératif | ending of the imperative in verbs | bezeichnet
den Imperativ | означаетъ повелительное наклоненіе | oznacza tryb
rozkazujący.
-
mano
main | hand | Hand | рука | ręka.
-
vidi
voir | see | sehen | видѣть | widzieć.
-
resti
rester | remain | bleiben | оставаться | pozostawać.
-
kun
avec | with | mit | съ | z.
-
danĝero
danger | danger | Gefahr | опасность | niebezpieczeństwo.
-
e
marque l’adverbe | ending of adverbs | Endung des Adverbs | окончаніе нарѣчія | zakończenie przysłówka.
-
kuraĝa
courageux | courageous, daring | kühn, dreist | смѣлый | śmiały.
-
rajdi
aller à cheval | ride | reiten | ѣздить верхомъ | jeździć
konno.
-
i
marque l’infinitif | termination of the infinitive in verbs | bezeichnet den
Infinitiv | означаетъ неопредѣленное наклоненіе | oznacza tryb bezokoliczny słowa.
-
paroli
parler | speak | sprechen | говорить | mówić.
-
pri
sur, touchant, de | concerning, about | von, über | о, объ | o.
§8
La patro estas bona. ― Jen kuŝas la ĉapelo de la
patro. ― Diru al la patro, ke mi estas diligenta. ― Mi amas la
patron. ― Venu kune kun la patro. ― La filo staras apud la patro. ― La
mano de Johano estas pura. ― Mi konas Johanon. ― Ludoviko, donu al mi
panon. ― Mi manĝas per la buŝo kaj flaras per la nazo. ―
Antaŭ la domo staras arbo. ― La patro estas en la
ĉambro.
-
bona
bon | good | gut | добрый | dobry.
-
ĉapelo
chapeau | hat | Hut | шляпа | kapelusz.
-
diri
dire | say | sagen | сказать | powiadać.
-
ke
que | that (conj.) | dass | что | że.
-
diligenta
diligent, assidu | diligent | fleissig | прилежный | pilny.
-
ami
aimer | love | lieben | любить | lubić, kochać.
-
veni
venir | come | kommen | приходить | przychodzić.
-
kune
ensemble | together | zusammen | вмѣстѣ | razem, wraz.
-
filo
fils | son | Sohn | сынъ | syn.
-
stari
être debout | stand | stehen | стоять | stać.
-
apud
auprès de | near by | neben, an | при, возлѣ | przy, obok.
-
pura
pur, propre | clean, pure | rein | чистый | czysty.
-
koni
connaître | know, recognise | kennen | знать (быть знакомымъ) | znać.
-
pano
pain | bread | Brot | хлѣбъ | chleb.
-
manĝi
manger | eat | essen | ѣсть | jeść.
-
per
par, au moyen de | through, by means of | mittelst,
vermittelst, durch | посредствомъ | przez, za pomocą.
-
buŝo
bouche | mouth | Mund | ротъ | usta.
-
flari
flairer, sentir | smell | riechen, schnupfen | нюхать, обонять | wąchać.
-
nazo
nez | nose | Nase | носъ | nos.
-
antaŭ
devant | before | vor | предъ | przed.
-
domo
maison | house | Haus | домъ | dom.
-
arbo
arbre | tree | Baum | дерево | drzewo.
-
ĉambro
chambre | room | Zimmer | комната | pokój.
§9
La birdoj flugas. ― La kanto de la birdoj estas agrabla. ― Donu al
la birdoj akvon, ĉar ili volas trinki. ― La knabo forpelis la
birdojn. ― Ni vidas per la okuloj kaj aŭdas per la oreloj. ―
Bonaj infanoj lernas diligente. ― Aleksandro ne volas lerni, kaj tial
mi batas Aleksandron. ― De la patro mi ricevis libron, kaj de la frato
mi ricevis plumon. ― Mi venas de la avo, kaj mi iras nun al la
onklo. ― Mi legas libron. ― La patro ne legas libron, sed li skribas
leteron.
-
flugi
voler (avec des ailes) | fly (vb.) | fliegen | летать | latać.
-
kanti
chanter | sing | singen | пѣть | śpiewać.
-
agrabla
agréable | agreeable | angenehm | пріятный | przyjemny.
-
akvo
eau | water | Wasser | вода | woda.
-
ĉar
car, parce que | for | weil, da, denn | ибо, такъ какъ | albowiem, ponieważ.
-
ili
ils, elles | they | sie (Mehrzahl) | они, онѣ | oni, one.
-
voli
vouloir | wish, will | wollen | хотѣть | chcieć.
-
trinki
boire | drink | trinken | пить | pić.
-
knabo
garçon | boy | Knabe | мальчикъ | chłopiec.
-
for
loin, hors | forth, out | fort | прочь | precz.
-
peli
chasser, renvoyer | pursue, chase out | jagen, treiben | гнать | gonić.
-
ni
nous | we | wir | мы | my.
-
okulo
œil | eye | Auge | глазъ | oko.
-
aŭdi
entendre | hear | hören | слышать | słyszeć.
-
orelo
oreille | ear | Ohr | ухо | ucho.
-
lerni
apprendre | learn | lernen | учиться | uczyć się.
-
tial
c’est pourquoi | therefore | darum, deshalb | потому | dla
tego.
-
bati
battre | beat | schlagen | бить | bić.
-
ricevi
recevoir, obtenir | obtain, get, receive | bekommen, erhalten | получать | otrzymywać.
-
avo
grand-père | grandfather | Grossvater | дѣдъ, дѣдушка | dziad, dziadek.
-
iri
aller | go | gehen | идти | iść.
-
nun
maintenant | now | jetzt | теперь | teraz.
-
onklo
oncle | uncle | Onkel | дядя | wuj, stryj.
-
legi
lire | read | lesen | читать | czytać.
-
sed
mais | but | aber, sondern | но, а | lecz.
-
li
il, lui | he | er | онъ | on.
-
skribi
écrire | write | schreiben | писать | pisać.
-
letero
lettre, épître | letter | Brief | письмо | list.
§10
Papero estas blanka. ― Blanka papero kuŝas sur la tablo. ―
La blanka papero jam ne kuŝas sur la tablo. ― Jen estas la
kajero de la juna fraŭlino. ― La patro donis al mi
dolĉan pomon. ― Rakontu al mia juna amiko belan historion. ― Mi
ne amas obstinajn homojn. ― Mi deziras al vi bonan tagon, sinjoro! ―
Bonan matenon! ― Ĝojan feston! (mi deziras al vi). ― Kia
ĝoja festo! (estas hodiaŭ). ― Sur la ĉielo staras
la bela suno. ― En la tago ni vidas la helan sunon, kaj en la nokto ni
vidas la palan lunon kaj la belajn stelojn. ― La papero estas tre
blanka, sed la neĝo estas pli blanka. ― Lakto estas pli nutra,
ol vino. ― Mi havas pli freŝan panon, ol vi. ― Ne, vi eraras,
sinjoro: via pano estas malpli freŝa, ol mia. ― El ĉiuj
miaj infanoj Ernesto estas la plej juna. ― Mi estas tiel forta, kiel
vi. ― El ĉiuj siaj fratoj Antono estas la malplej
saĝa.
-
papero
papier | paper | Papier | бумага | papier.
-
blanka
blanc | white | weiss | бѣлый | biały.
-
kajero
cahier | copy book | Heft | тетрадь | kajet.
-
juna
jeune | young | jung | молодой | młody.
-
fraŭlo
homme non marié | bachelor | unverheiratheter Herr | холостой
господинъ | kawaler.
-
in
marque le féminin; ex.: patro père ― patrino mère | ending of
feminine words; e.g. patro father ― patrino mother | bezeichnet das weibliche Geschlecht; z.B. paro Vater ― patrino
Mutter; fianĉo Bräutigam ― fianĉino Braut | означаетъ женскій
полъ; напр. patro отецъ ― patrino мать; fianĉo женихъ ―
fianĉino невѣста | oznacza płeć żeńską; np. patro ojciec ―
patrino matka; koko kogut ― kokino kura.
- (fraŭlino
demoiselle, mademoiselle | miss | Fräulein | барышня | panna.)
-
dolĉa
doux | sweet | süss | сладкій | słodki.
-
rakonti
raconter | tell, relate | erzählen | разсказывать | opowiadać.
-
mia
mon | my | mein | мой | mój.
-
amiko
ami | friend | Freund | другъ | przyjaciel.
-
bela
beau | beautiful | schön, hübsch | красивый, прекрасный | piękny, ładny.
-
historio
histoire | history, story | Geschichte | исторія | historja.
-
obstina
entêté, obstiné | obstinate | eigensinnig | упрямый | uparty.
-
deziri
désirer | desire | wünschen | желать | życzyć.
-
vi
vous, toi, tu | you | Ihr, du, Sie | вы, ты | wy, ty.
-
tago
jour | day | Tag | день | dzień.
-
sinjoro
monsieur | Sir, Mr | Herr | господинъ | pan.
-
mateno
matin | morning | Morgen | утро | poranek.
-
ĝoji
se réjouir | rejoice | sich freuen | радоваться | cieszyć się.
-
festi
fêter | feast | feiern | праздновать | świętować.
-
kia
quel | of what kind, what a | was für ein, welcher | какой | jaki.
-
hodiaŭ
aujourd’hui | to-day | heute | сегодня | dziś.
-
en
en, dans | in | in, ein- | въ | w.
-
hela
clair (qui n’est pas obscur) | clear, glaring | hell, grell | яркій | jasny, jaskrawy.
-
nokto
nuit | night | Nacht | ночь | noc.
-
pala
pâle | pale | bleich, blass | блѣдный | blady.
-
luno
lune | moon | Mond | луна | księźyć.
-
stelo
étoile | star | Stern | звѣзда | gwiazda.
-
neĝo
neige | snow | Schnee | снѣгъ | śnieg.
-
pli
plus | more | mehr | болѣе, больше | więcej.
-
lakto
lait | milk | Milch | молоко | mleko.
-
nutri
nourrir | nourish | nähren | питать | karmić, pożywiać.
-
ol
que (dans une comparaison) | than | als | чѣмъ | niź.
-
vino
vin | vine | Wein | вино | wino.
-
havi
avoir | have | haben | имѣть | mieć.
-
freŝa
frais, récent | fresh | frisch | свѣжій | świeźy.
-
erari
errer | err, mistake | irren | ошибаться, блуждать | błądzić,
mylić się.
-
mal
marque les contraires; ex. bona bon ― malbona mauvais;
estimi estimer ― malestimi mépriser | denotes opposites;
e.g. bona good ― malbona evil; estimi esteem ― malestimi
despise | bezeichnet einen geraden Gegensatz; z.B. bona gut ―
malbona schlecht; estimi schätzen ― malestimi verachten | прямо противоположно; напр. bona хорошій ― malbona дурной;
estimi уважать ― malestimi презирать | oznacza preciwieństwo;
np. bona dobry ― malbona zły; estimi poważać ― malestimi
gardzić.
-
el
de, d’entre, é-, ex- | from, out from | aus | изъ | z.
-
ĉiu
chacun | each, every one | jedermann | всякій, каждый | wszystek, każdy.
- (ĉiuj
tous | all | alle | всѣ | wszyscy.)
-
plej
le plus | most | am meisten | наиболѣе | najwięcej.
-
tiel
ainsi, de cette manière | thus, so | so | такъ | tak.
-
kiel
comment | how, as | wie | какъ | jak.
-
si
soi, se | one’s self | sich | себя | siebie.
- (sia
son, sa | one’s | sein | свой | swój.)
-
saĝa
sage, sensé | wise | klug, vernünftig | умный | mądry.
§11
La feino.
Unu vidvino havis du filinojn. La pli maljuna estis
tiel simila al la patrino per sia karaktero kaj vizaĝo, ke
ĉiu, kiu ŝin vidis, povis pensi, ke li vidas la
patrinon; ili ambaŭ estis tiel malagrablaj kaj tiel fieraj, ke
oni ne povis vivi kun ili. La pli juna filino, kiu estis la plena
portreto de sia patro laŭ sia boneco kaj honesteco, estis krom
tio unu el la plej belaj knabinoj, kiujn oni povis trovi.
-
feino
fée | fairy | Fee | фея | wieszczka.
-
unu
un | one | ein, eins | одинъ | jeden.
-
vidvo
veuf | widower | Wittwer | вдовецъ | wdowiec.
-
du
deux | two | zwei | два | dwa.
-
simila
semblable | like, similar | ähnlich | похожій | podobny.
-
karaktero
caractère | character | Charakter | характеръ | charakter.
-
vizaĝo
visage | face | Gesicht | лицо | twarz.
-
povi
pouvoir | be able, can | können | мочь | módz.
-
pensi
penser | think | denken | думать | myśleć.
-
ambaŭ
l’un et l’autre | both | beide | оба | obaj.
-
fiera
fier, orgueilleux | proud | stolz | гордый | dumny.
-
oni
on | one, people, they | man | безличное мѣстоименіе
множественнаго числа | zaimek nieosobisty liczby mnogiej.
-
vivi
vivre | live | leben | жить | żyć.
-
plena
plein | full, complete | voll | полный | pełny.
-
portreto
portrait | portrait | Portrait | портретъ | portret.
-
laŭ
selon, d’après | according to | nach, gemäss | по, согласно | według.
-
ec
marque la qualité (abstraitement); ex. bona bon ― boneco
bonté; viro homme ― vireco virilité | denotes qualities;
e.g. bona good ― boneco goodness; viro man ― vireco
manliness; virino woman ― virineco womanliness | Eigenschaft;
z.B. bona gut ― boneco Güte; virino Weib ― virineco
Weiblichkeit | качество или состояніе; напр. bona добрый ―
boneco доброта; virino женщина ― virineco женственность | przymiot; np. bona dobry ― boneco dobroć; infano dziecię ―
infaneco dziecinśtwo.
-
honesta
honnête | honest | ehrlich | честный | uczciwy.
-
krom
hors, hormis, excepté | besides, without, except | ausser | кромѣ | oprócz.
-
tio
cela | that, that one | jenes, das | то, это | to, tamto.
§12
Du homoj povas pli multe fari ol unu. ― Mi havas nur unu
buŝon, sed mi havas du orelojn. ― Li promenas kun tri hundoj. ―
Li faris ĉion per la dek fingroj de siaj manoj. ― El
ŝiaj multaj infanoj unuj estas bonaj kaj aliaj estas
malbonaj. ― Kvin kaj sep faras dek du. ― Dek kaj dek faras dudek. ―
Kvar kaj dek ok faras dudek du. ― Tridek kaj kvardek kvin faras sepdek
kvin. ― Mil okcent naŭdek tri. ― Li havas dek unu infanojn. ―
Sesdek minutoj faras unu horon, kaj unu minuto konsistas el sesdek
sekundoj. ― Januaro estas la unua monato de la jaro, Aprilo estas la
kvara, Novembro estas la dek-unua, Decembro estas la dek-dua. ― La
dudeka (tago) de Februaro estas la kvindek-unua tago de la jaro. ― La
sepan tagon de la semajno Dio elektis, ke ĝi estu pli sankta,
ol la ses unuaj tagoj. ― Kion Dio kreis en la sesa tago? ― Kiun daton
ni havas hodiaŭ? ― Hodiaŭ estas la dudek sepa (tago) de
Marto. ― Georgo Vaŝington estis naskita la dudek duan de
Februaro de la jaro mil sepcent tridek dua.
-
multe
beaucoup, nombreux | much, many | viel | много | wiele.
-
fari
faire | do | thun, machen | дѣлать | robić.
-
nur
seulement, ne... que | only (adv.) | nur | только | tylko.
-
promeni
se promener | walk, promenade | spazieren | прогуливаться | spacerować.
-
tri
trois | three | drei | три | trzy.
-
hundo
chien | dog | Hund | песъ, собака | pies.
-
ĉio
tout | everything | alles | все | wszystko.
-
dek
dix | ten | zehn | десять | dziesięć.
-
fingro
doigt | finger | Finger | палецъ | palec.
-
alia
autre | other | ander | иной | inny.
-
kvin
cinq | five | fünf | пять | pięć.
-
sep
sept | seven | sieben | семь | siedm.
-
kvar
quatre | four | vier | четыре | cztery.
-
ok
huit | eight | acht | восемь | ośm.
-
mil
mille (nombre) | thousand | tausend | тысяча | tysiąc.
-
cent
cent | hundred | hundert | сто | sto.
-
naŭ
neuf (9) | nine | neun | девять | dziewięć.
-
ses
six | six | sechs | шесть | sześć.
-
minuto
minute | minute | Minute | минута | minuta.
-
horo
heure | hour | Stunde | часъ | godzina.
-
konsisti
consister | consist | bestehen | состоять | składać się.
-
sekundo
seconde | second | Sekunde | секунда | sekunda.
-
Januaro
Janvier | January | Januar | Январь | Styczeń.
-
monato
mois | month | Monat | мѣсяцъ | miesiąc.
-
jaro
année | year | Jahr | годъ | rok.
-
Aprilo
Avril | April | April | Апрѣль | Kwiecień.
-
Novembro
Novembre | November | November | Ноябрь | Listopad.
-
Decembro
Décembre | December | December | Декабрь | Grudzień.
-
Februaro
Février | February | Februar | Февраль | Luty.
-
semajno
semaine | week | Woche | недѣля | tydzień.
-
Dio
Dieu | God | Gott | Богъ | Bóg.
-
elekti
choisir | choose | wählen | выбирать | wybierać.
-
ĝi
cela, il, elle | it | es, dieses | оно, это | ono, to.
-
sankta
saint | holy | heilig | святой, священный | święty.
-
krei
créer | create | schaffen, erschaffen | создавать | stwarzać.
-
dato
date | date | Datum | число (мѣсяца) | data.
-
Marto
Mars | March | März | Мартъ | Marzec.
-
naski
enfanter, faire naître | bear, produce | gebären | рождать | rodzić.
-
it
marque le participe passé passif | ending of past part. pass. in
verbs | bezeichnet das Participium perfecti passivi | означаетъ
причастіе прошедшаго времени страдат. залога | oznacza imiesłów bierny
czasu przeszłego.
§13
La feino (Daŭrigo).
Ĉar ĉiu amas ordinare personon, kiu
estas simila al li, tial tiu ĉi patrino varmege amis sian pli
maljunan filinon, kaj en tiu sama tempo ŝi havis teruran
malamon kontraŭ la pli juna. Ŝi devigis ŝin
manĝi en la kuirejo kaj laboradi senĉese. Inter aliaj
aferoj tiu ĉi malfeliĉa infano devis du fojojn en
ĉiu tago iri ĉerpi akvon en tre malproksima loko kaj
alporti domen plenan grandan kruĉon.
-
daŭri
durer | endure, last | dauern | продолжаться | trwać.
-
ig
faire...; ex. pura pur, propre ― purigi nettoyer;
morti mourir ― mortigi tuer (faire mourir) | cause to be;
e.g. pura pure ― purigi purify; sidi sit ― sidigi seat | zu etwas machen, lassen; z.B. pura rein ― purigi reinigen;
bruli brennen (selbst) ― bruligi brennen (etwas) | дѣлать чѣмъ
нибудь, заставить дѣлать; напр. pura чистый ― purigi чистить;
bruli горѣть ― bruligi жечь | robić czemś; np. pura czysty
― purigi czyścić; bruli palić się ― bruligi palić.
-
ordinara
ordinaire | ordinary | gewöhnlich | обыкновенный | zwyczajny.
-
persono
personne | person | Person | особа, лицо | osoba.
-
tiu
celui-là | that | jener | тотъ | tamten.
-
ĉi
ce qui est le plus près; ex. tiu celui-là ― tiu ĉi celui-ci | denotes proximity; e. g. tiu that ― tiu ĉi this; tie there
― tie ĉi here | die nächste Hinweisung; z. B. tiu jener ― tiu
ĉi dieser; tie dort ― tie ĉi hier | ближайшее указаніе;
напр. tiu тотъ ― tiu ĉi этотъ; tie тамъ ― tie ĉi здѣсь | wskazanie najbliższe; np. tiu tamten ― tiu ĉi ten; tie tam
― tie ĉi tu.
-
varma
chaud | warm | warm | теплый | ciepły.
-
eg
marque augmentation, plus haut degré; ex. pordo porte ―
pordego grande porte; peti prier ― petegi supplier | denotes
increase of degree; e.g. varma warm ― varmega hot | bezeichnet
eine Vergösserung oder Steigerung; z.B. pordo Thür ― pordego
Thor; varma warm ― varmega heiss | означаетъ увеличеніе или
усиленіе степени; напр. mano рука ― manego ручище; varma
теплый ― varmega горячій | oznacza zwiększenie lub wzmocnienie
stopnia; np. mano ręka ― manego łapa; varma ciepły ―
varmega gorący.
-
sama
même (qui n’est pas autre) | same | selb, selbst
(z. B. derselbe, daselbst) | же, самый (напр. тамъ же, тотъ самый) | źe, sam (np. tam że, ten sam).
-
tempo
temps (durée) | time | Zeit | время | czas.
-
teruro
terreur, effroi | terror | Schrecken | ужасъ | przerażenie.
-
kontraŭ
contre | against | gegen | противъ | przeciw.
-
devi
devoir | ought, must | müssen | долженствовать | musieć.
-
kuiri
faire cuire | cook | kochen | варить | gotować.
-
ej
marque le lieu spécialement affecté à... ex. preĝi prier ―
preĝejo église; kuiri faire cuire ― kuirejo cuisine | place
of an action; e.g. kuiri cook ― kuirejo kitchen | Ort für...;
z.B. kuiri kochen ― kuirejo Küche; preĝi beten ― preĝejo
Kirche | мѣсто для...; напр. kuiri варить ― kuirejo кухня;
preĝi молиться ― preĝejo церковь | miejsce dla...; np. kuiri
gotować ― kuirejo kuchnia; preĝi modlić się ― preĝejo kościół.
-
labori
travailler | labor, work | arbeiten | работать | pracować.
-
ad
marque durée dans l’action; ex. pafo coup de fusil ― pafado
fusillade | denotes duration of action; e.g. danco dance ―
dancado dancing | bezeichnet die Dauer der Thätigkeit; z.B. danco
der Tanz ― dancado das Tanzen | означаетъ продолжительность
дѣйствія: напр. iri идти ― iradi ходить, хаживать | oznacza
trwanie czynności; np. iri iść -- iradi chodzić.
-
sen
sans | without | ohne | безъ | bez.
-
ĉesi
cesser | cease, desist | aufhören | переставать | przestawać.
-
inter
entre, parmi | between, among | zwischen | между | między.
-
afero
affaire | affair | Sache, Angelegenheit | дѣло | sprawa.
-
feliĉa
heureux | happy | glücklich | счастливый | szczęśliwy.
-
fojo
fois | time (e. g. three times etc.) | Mal | разъ | raz.
-
ĉerpi
puiser | draw | schöpfen (z. B. Wasser) | черпать | czerpać.
-
tre
très | very | sehr | очень | bardzo.
-
proksima
proche, près de | near | nahe | близкій | blizki.
-
loko
place, lieu | place | Ort | мѣсто | miejsce.
-
porti
porter | pack, carry | tragen | носить | nosić.
-
n
marque l’accusatif et le lieu ou où l’on va | ending of the objective, also marks direction towards | bezeichnet den
Accusativ, auch die Richtung | означаетъ винит. падежъ, а также
направленіе | oznacza przypadek czwarty, również kierunek.
-
kruĉo
cruche | pitcher | Krug | кувшинъ | dzban.
§14
Mi havas cent pomojn. ― Mi havas centon da pomoj. ― Tiu ĉi
urbo havas milionon da loĝantoj. ― Mi aĉetis dekduon
(aŭ dek-duon) da kuleroj kaj du dekduojn da forkoj. ― Mil jaroj
(aŭ milo da jaroj) faras miljaron. ― Unue mi redonas al vi la
monon, kiun vi pruntis al mi; due mi dankas vin por la prunto; trie mi
petas vin ankaŭ poste prunti al mi, kiam mi bezonos monon. ―
Por ĉiu tago mi ricevas kvin frankojn, sed por la
hodiaŭa tago mi ricevis duoblan pagon, t. e. (= tio estas) dek
frankojn. ― Kvinoble sep estas tridek kvin. ― Tri estas duono de
ses. ― Ok estas kvar kvinonoj de dek. ― Kvar metroj da tiu ĉi
ŝtofo kostas naŭ frankojn; tial du metroj kostas kvar
kaj duonon frankojn (aŭ da frankoj). ― Unu tago estas
tricent-sesdek-kvinono aŭ tricent-sesdek-sesono de jaro. ― Tiuj
ĉi du amikoj promenas ĉiam duope. ― Kvinope ili sin
ĵetis sur min, sed mi venkis ĉiujn kvin atakantojn. ―
Por miaj kvar infanoj mi aĉetis dek du pomojn, kaj al
ĉiu el la infanoj mi donis po tri pomoj. ― Tiu ĉi libro
havas sesdek paĝojn; tial, se mi legos en ĉiu tago po
dek kvin paĝoj, mi finos la tutan libron en kvar tagoj.
-
on
marque les nombres fractionnaires; ex. kvar quatre ―
kvarono le quart | marks fractions; e.g. kvar four ― kvarono
a fourth, quarter | Bruchzahlwort; z.B. kvar vier ― kvarono
Viertel | означаетъ числительное дробное; напр. kvar четыре ―
kvarono четверть | liczebnik ułamkowy; np. kvar cztery ―
kvarono ćwierć.
-
da
de (après les mots marquant mesure, poids, nombre) | is used
instead of de after words expressing weight or measure | ersetzt den Genitiv nach Mass, Gewicht u. drgl bezeichnenden
Wörtern | замѣняетъ родительный падежъ послѣ словъ, означающихъ мѣру, вѣсъ и т. п. | zastępuje przypadek drugi po słowach oznaczających miarę, wagę i. t. p.
-
urbo
ville | town | Stadt | городъ | miasto.
-
loĝi
habiter, loger | lodge | wohnen | жить, квартировать | mieszkać.
-
ant
marque le participe actif | ending of pres. part. act. in verbs | bezeichnet das Participium praes. act. | означаетъ причасіе
настоящаго времени дѣйств. залога | oznacza imieslów czynny czasu teraźniejsz.
-
aĉeti
acheter | buy | kaufen | покупать | kupować.
-
aŭ
ou | or | oder | или | albo, lub.
-
kulero
cuillère | spoon | Löffel | ложка | łyżka.
-
forko
fourchette | fork | Gabel | вилы, вилка | widły, widelec.
-
re
de nouveau, de retour | again, back | wieder, zurück | снова,
назадъ | znowu, napowrót.
-
mono
argent (monnaie) | money | Geld | деньги | pieniądze.
-
prunti
prêter | lend, borrow | leihen, borgen | взаймы давать или брать | pożyczać.
-
danki
remercier | thank | danken | благодарить | dziękować.
-
por
pour | for | für | для, за | dla, za.
-
peti
prier | request, beg | bitten | просить | prosić.
-
ankaŭ
aussi | also | auch | также | także.
-
post
après | after, behind | nach, hinter | послѣ, за | po, za, potem.
-
kiam
quand, lorsque | when | wann | когда | kiedy.
-
bezoni
avoir besoin de | need, want | brauchen | нуждаться | potrzebować.
-
obl
marque l’adjectif numéral multiplicatif; ex. du deux ―
duobla double | ...fold; e.g. du two ― duobla twofold, duplex | bezeichnet das Vervielfachungszahlwort; z.B. du zwei ― duobla
zweifach | означаетъ числительное множительное; напр. du два ―
duobla двойной | oznacza liczebnik wieloraki; np. du dwa ―
duobla podwójny.
-
pagi
payer | pay | zahlen | платить | płacić.
-
ŝtofo
étoffe | stuff, matter, goods | Stoff | вещество, матерія | materja, materjał.
-
kosti
coûter | cost | kosten | стоить | kosztować.
-
ĉiam
toujours | always | immer | всегда | zawsze.
-
op
marque ládjectif numéral collectif; ex. du deux ― duope à
deux | marks collective numerals; e.g. tri three ― triope three
together | Sammelzahlwort; z.B. du zwei ― duope selbander, zwei
zusammen | означаетъ числительное собирательное; напр. du два ―
duope вдвоемъ | oznacza liczebnik zbiorowy; np. du dwa ―
duope we dwoje.
-
ĵeti
jeter | throw | werfen | бросать | rzucać.
-
venki
vaincre | conquer | siegen | побѣждать | zwyciężać.
-
ataki
attaquer | attack | angreifen | нападать | atakować.
-
paĝo
page (d’un livre) | page | Seite (Buch-) | страница | stronica.
-
se
si | if | wenn | если | jeżeli.
-
fini
finir | end, finish | enden, beendigen | кончать | kończyć.
-
tuta
entier, total | whole | ganz | цѣлый, весь | cały.
§15
La feino (Daŭrigo).
En unu tago, kiam ŝi estis apud tiu fonto,
venis al ŝi malriĉa virino, kiu petis ŝin, ke
ŝi donu al ŝi trinki. “Tre volonte, mia bona,”;
diris la bela knabino. Kaj ŝi tuj lavis sian kruĉon kaj
ĉerpis akvon en la plej pura loko de la fonto kaj alportis al
la virino, ĉiam subtenante la kruĉon, por ke la virino
povu trinki pli oportune. Kiam la bona virino trankviligis sian
soifon, ŝi diris al la knabino: “Vi estas tiel bela, tiel
bona kaj tiel honesta, ke mi devas fari al vi donacon”
(ĉar tio ĉi estis feino, kiu prenis sur sin la formon de
malriĉa vilaĝa virino, por vidi, kiel granda estos la
ĝentileco de tiu ĉi juna knabino). “Mi faras al vi
donacon,” daŭrigis la feino, “ke ĉe ĉiu
vorto, kiun vi diros, el via buŝo eliros aŭ floro
aŭ multekosta ŝtono.”
-
fonto
source | fountain | Quelle | источникъ | żródło.
-
riĉa
riche | rich | reich | богатый | bogaty.
-
viro
homme (sexe) | man | Mann | мужчина, мужъ | mężczyzna, mąż.
-
volonte
volontiers | willingly | gern | охотно | chętnie.
-
tuj
tout de suite, aussitôt | immediate | bald, sogleich | сейчасъ | natychmiast.
-
lavi
laver | wash | waschen | мыть | myć.
-
sub
sous | under, beneath, below | unter | подъ | pod.
-
teni
tenir | hold, grasp | halten | держать | trzymać.
-
oportuna
commode, qui est à propos | opportune, suitable | bequem | удобный | wygodny.
-
trankvila
tranquille | quiet | ruhig | спокойный | spokojny.
-
soifi
avoir soif | thirst | dursten | жаждать | pragnąć.
-
donaci
faire cadeau | make a present | schenken | дарить | darować.
-
preni
prendre | take | nehmen | брать | brać.
-
formo
forme | form | Form | форма | forma, kształt.
-
vilaĝo
village | village | Dorf | деревня | wieś.
-
ĝentila
gentil, poli | polite, gentle | höflich | вѣжливый | grzeczny.
-
ĉe
chez | at | bei | у, при | u, przy.
§16
Mi legas. ― Ci skribas (anstataŭ „ci” oni uzas
ordinare „vi”). ― Li estas knabo, kaj ŝi estas
knabino. ― La tranĉilo tranĉas bone, ĉar
ĝi estas akra. ― Ni estas homoj. ― Vi estas infanoj. ― Ili
estas rusoj. ― Kie estas la knaboj? ― Ili estas en la
ĝardeno. ― Kie estas la knabinoj? ― Ili ankaŭ estas en
la ĝardeno. ― Kie estas la tranĉiloj? ― Ili kuŝas
sur la tablo. ― Mi vokas la knabon, kaj li venas. ― Mi vokas la
knabinon, kaj ŝi venas. ― La infano ploras, ĉar
ĝi volas manĝi. ― La infanoj ploras, ĉar ili
volas manĝi. ― Knabo, vi estas neĝentila. ― Sinjoro, vi
estas neĝentila. ― Sinjoroj, vi estas neĝentilaj. ― Mia
hundo, vi estas tre fidela. ― Oni diras, ke la vero ĉiam
venkas. ― En la vintro oni hejtas la fornojn. ― Kiam oni estas
riĉa (aŭ riĉaj), oni havas multajn amikojn.
-
ci
tu, toi, | thou | du | ты | ty.
-
anstataŭ
au lieu de | instead | anstatt, statt | вмѣсто | zamiast.
-
uzi
employer | use | gebrauchen | употреблять | używać.
-
tranĉi
trancher, couper | cut | schneiden | рѣзать | rżnąć.
-
il
instrument; ex. tondi tondre ― tondilo ciseaux; pafi
tirer (coup de feu) ― pafilo fusil | instrument; e.g. tondi
shear ― tondilo scissors | Werkzeug; z.B. tondi scheeren ―
tondilo Scheere; pafi schieesen ― pafilo Flinte | орудіе;
напр. tondi стричь ― tondilo ножницы; pafi стрѣлять ―
pafilo ружье | narzędzie; np. tondi strzydz ― tondilo nożyce;
pafi strzelać ― pafilo fuzya.
-
ruso
russe | Russian | Russe | русскій | rossjanin.
-
ĝardeno
jardin | garden | Garten | садъ | ogród.
-
voki
appeler | call | rufen | звать | wołać.
-
voli
vouloir | wish, will | wollen | хотѣть | chcieć.
-
fidela
fidèle | faithful | treu | вѣрный | wierny.
-
vero
vérité | true | Wahrheit | истина | prawda.
-
vintro
hiver | winter | Winter | зима | zima.
-
hejti
chauffer, faire du feu | heat (vb.) | heizen | топить (печку) | palić (w piecu).
-
forno
fourneau, poële, four | stove | Ofen | печь, печка | piec.
§17
La feino (Daŭrigo).
Kiam tiu ĉi bela knabino venis domen,
ŝia patrino insultis ŝin, kial ŝi revenis tiel
malfrue de la fonto. “Pardonu al mi, patrino,” diris la
malfeliĉa knabino, “ke mi restis tiel longe”. Kaj
kiam ŝi parolis tiujn ĉi vortojn, elsaltis el ŝia
buŝo tri rozoj, tri perloj kaj tri grandaj
diamantoj. “Kion mi vidas!” diris ŝia patrino kun
grandega miro. “Ŝajnas al mi, ke el ŝia buŝo
elsaltas perloj kaj diamantoj! De kio tio ĉi venas, mia
filino?” (Tio ĉi estis la unua fojo, ke ŝi nomis
ŝin sia filino). La malfeliĉa infano rakontis al
ŝi naive ĉion, kio okazis al ŝi, kaj, dum
ŝi parolis, elfalis el ŝia buŝo multego da
diamantoj. “Se estas tiel,” diris la patrino, “mi devas tien
sendi mian filinon. Marinjo, rigardu, kio eliras el la buŝo de
via fratino, kiam ŝi parolas; ĉu ne estus al vi agrable
havi tian saman kapablon? Vi devas nur iri al la fonto ĉerpi
akvon; kaj kiam malriĉa virino petos de vi trinki, vi donos
ĝin al ŝi ĝentile.”
-
insulti
injurier | insult | schelten, schimpfen | ругать | besztać, łajać.
-
kial
pourquoi | because, wherefore | warum | почему | dlaczego.
-
frue
de bonne heure | early | früh | рано | rano, wcześnie.
-
pardoni
pardonner | forgive | verzeihen | прощать | przebaczać.
-
longa
long | long | lang | долгій, длинный | długi.
-
salti
sauter, bondir | leap, jump | springen | прыгать | skakać.
-
perlo
perle | pearl | Perle | жемчугъ | perła.
-
granda
grand | great, tall | gross | большой, великій | wielki,
duźy.
-
diamanto
diamant | diamond | Diamant | алмазъ | djament.
-
miri
s’étonner, admirer | wonder | sich wundern | удивляться | dziwić się.
-
ŝajni
sembler | seem | scheinen | казаться | wydawać się.
-
nomi
nommer, appeler | name, nominate | nennen | называть | naźywać.
-
naiva
naïf | naïve | naiv | наивный | naiwny.
-
okazi
avoir lieu, arriver | happen | vorfallen | случаться | zdarzać się.
-
dum
pendant, tandis que | while | während | пока, между тѣмъ какъ | póki.
-
sendi
envoyer | send | senden, schicken | посылать | posyłać.
-
kapabla
capable, apte | capable | fähig | способный | zdolny.
§18
Li amas min, sed mi lin ne amas. ― Mi volis lin bati, sed li
forkuris de mi. ― Diru al mi vian nomon. ― Ne skribu al mi tiajn
longajn leterojn. ― Venu al mi hodiaŭ vespere. ― Mi rakontos al
vi historion. ― Ĉu vi diros al mi la veron? ― La domo apartenas
al li. ― Li estas mia onklo, ĉar mia patro estas lia frato. ―
Sinjoro Petro kaj lia edzino tre amas miajn infanojn; mi ankaŭ
tre amas iliajn (infanojn). ― Montru al ili vian novan veston. ― Mi
amas min mem, vi amas vin mem, li amas sin mem, kaj ĉiu homo
amas sin mem. ― Mia frato diris al Stefano, ke li amas lin pli, ol sin
mem. ― Mi zorgas pri ŝi tiel, kiel mi zorgas pri mi mem; sed
ŝi mem tute ne zorgas pri si kaj tute sin ne gardas. ― Miaj
fratoj havis hodiaŭ gastojn; post la vespermanĝo niaj
fratoj eliris kun la gastoj el sia domo kaj akompanis ilin ĝis
ilia domo. ― Mi jam havas mian ĉapelon; nun serĉu vi
vian. ― Mi lavis min en mia ĉambro, kaj ŝi lavis sin en
sia ĉambro. ― La infano serĉis sian pupon; mi montris al
la infano, kie kuŝas ĝia pupo. ― Oni ne forgesas facile
sian unuan amon.
-
kuri
courir | run | laufen | бѣгать | biegać, lecieć.
-
vespero
soir | evening | Abend | вечеръ | wieczór.
-
ĉu
est-ce que | whether | ob | ли, развѣ | czy.
-
edzo
mari, époux | married person, husband | Gemahl | супругъ | małżonek.
-
montri
montrer | show | zeigen | показывать | pokazywać.
-
nova
nouveau | new | neu | новый | nowy.
-
vesti
vêtir, habiller | clothe | ankleiden | одѣвать | odziewać,
ubierać.
-
mem
même (moi-, toi-, etc.) | self | selbst | самъ | sam.
-
zorgi
avoir soin | care, be anxious | sorgen | заботиться | troszczyć się.
-
gardi
garder | guard | hüten | стеречь, беречь | strzedz.
-
gasto
hôte | guest | Gast | гость | gość.
-
akompani
accompagner | accompany | begleiten | сопровождать | towarzyszyć.
-
ĝis
jusqu’à | up to, until | bis | до | do, aż.
-
serĉi
chercher | search | suchen | искать | szukać.
-
pupo
poupée | doll | Puppe | кукла | lalka.
-
forgesi
oublier | forget | vergessen | забывать | zapominać.
-
facila
facile | easy | leicht | легкій | łatwy, lekki.
§19
La feino (Daŭrigo).
“Estus tre bele,” respondis la filino
malĝentile, “ke mi iru al la fonto!” ― “Mi volas
ke vi tien iru,” diris la patrino, “kaj iru tuj!” La
filino iris, sed ĉiam murmurante. Ŝi prenis la plej
belan arĝentan vazon, kiu estis en la
loĝejo. Apenaŭ ŝi venis al la fonto, ŝi
vidis unu sinjorinon, tre riĉe vestitan, kiu eliris el la
arbaro kaj petis de ŝi trinki (tio ĉi estis tiu sama
feino, kiu prenis sur sin la formon kaj la vestojn de princino, por
vidi, kiel granda estos la malboneco de tiu ĉi
knabino). “Ĉu mi venis tien ĉi,” diris al
ŝi la malĝentila kaj fiera knabino, “por doni al vi
trinki? Certe, mi alportis arĝentan vazon speciale por tio, por
doni trinki al tiu ĉi sinjorino! Mia opinio estas: prenu mem
akvon, se vi volas trinki.” ― “Vi tute ne estas
ĝentila,” diris la feino sen kolero. “Bone,
ĉar vi estas tiel servema, mi faras al vi donacon, ke ĉe
ĉiu vorto, kiun vi parolos, eliros el via buŝo aŭ
serpento aŭ rano.”
-
us
marque le conditionnel (ou le subjonctif) | ending of conditional
in verbs | bezeichnet den Konditionalis (oder Konjunktiv) | означаетъ
условное наклоненіе (или сослагательное) | oznacza tryb warunkowy.
-
murmuri
murmurer, grommeler | murmur | murren, brummen | ворчать | mruczеć.
-
vazo
vase | vase | Gefäss | сосудъ | naczynie.
-
arĝento
argent (métal) | silver | Silber | серебро | srebro.
-
apenaŭ
à peine | scarcely | kaum | едва | ledwie.
-
ar
une réunion de certains objets; ex. arbo arbre ―
arbaro forêt | a collection of objects; e.g. arbo tree ―
arbaro forest; ŝtupo step ― ŝtuparo stairs | Sammlung
gewisser Gegenstände; z.B. arbo Baum ― arbaro Wald; ŝtupo
Stufe ― ŝtuparo Treppe, Leiter | собраніе данныхъ предметовъ;
напр. arbo дерево ― arbaro лѣсъ; ŝtupo ступень ― ŝtuparo
лѣстница | zbiór danych przedmiotów; np. arbo drzewo ― arbaro
las; ŝtupo szczebel ― ŝtuparo drabina.
-
princo
prince | prince | Fürst, Prinz | принцъ, князь | książe.
-
certa
certain | certain, sure | sicher, gewiss | вѣрный,
извѣстный | pewny.
-
speciala
spécial | special | speciell | спеціальный | specjalny.
-
opinio
opinion | opinion | Meinung | мнѣніе | opinja.
-
koleri
se fâcher | be angry | zürnen | сердиться | gniewać się.
-
servi
servir | serve | dienen | служить | słuźyć.
-
em
qui a le penchant, l’habitude; ex. babili babiller ―
babilema babillard | inclined to; e.g. babili chatter ―
babilema talkative | geneigt, gewohnt; z.B. babili plaudern ―
babilema geschwätzig | склонный, имѣющій привычку; напр.
babili болтать ― babilema болтливый | skłonny, przyzwyczajony;
np. babili paplać ― babilema gadula.
-
serpento
serpent | serpent | Schlange | змѣя | wąź.
-
rano
grenouille | frog | Frosch | лягушка | żaba.
§20
Nun mi legas, vi legas kaj li legas; ni ĉiuj legas. ― Vi
skribas, kaj la infanoj skribas; ili ĉiuj sidas silente kaj
skribas. ― Hieraŭ mi renkontis vian filon, kaj li
ĝentile salutis min. ― Hodiaŭ estas sabato, kaj
morgaŭ estos dimanĉo. ― Hieraŭ estis vendredo,
kaj postmorgaŭ estos lundo. ― Antaŭ tri tagoj mi vizitis
vian kuzon kaj mia vizito faris al li plezuron. ― Ĉu vi jam
trovis vian horloĝon? ― Mi ĝin ankoraŭ ne
serĉis; kiam mi finos mian laboron, mi serĉos mian
horloĝon, sed mi timas, ke mi ĝin jam ne trovos. ― Kiam
mi venis al li, li dormis; sed mi lin vekis. ― Se mi estus sana, mi
estus feliĉa. ― Se li scius, ke mi estas tie ĉi, li tuj
venus al mi. ― Se la lernanto scius bone sian lecionon, la instruanto
lin ne punus. ― Kial vi ne respondas al mi? ― Ĉu vi estas surda
aŭ muta? ― Iru for! ― Infano, ne tuŝu la spegulon! ―
Karaj infanoj, estu ĉiam honestaj! ― Li venu, kaj mi pardonos
al li. Ordonu al li, ke li ne babilu. ― Petu ŝin, ke ŝi
sendu al mi kandelon. ― Ni estu gajaj, ni uzu bone la vivon,
ĉar la vivo ne estas longa. ― Ŝi volas danci. ― Morti
pro la patrujo estas agrable. ― La infano ne ĉesas petoli.
-
sidi
être assis | sit | sitzen | сидѣть | siedzieć.
-
silenti
se taire | be silent | schweigen | молчать | milczeć.
-
hieraŭ
hier | yesterday | gestern | вчера | wczoraj.
-
renkonti
rencontrer | meet | begegnen | встрѣчать | spotykać.
-
saluti
saluer | salute, greet | grüssen | кланяться | kłaniać się.
-
sabato
samedi | Saturday | Sonnabend | суббота | sobota.
-
morgaŭ
demain | to-morrow | morgen | завтра | jutro.
-
dimanĉo
dimanche | Sunday | Sonntag | воскресенье | niedziela.
-
vendredo
vendredi | Friday | Freitag | пятница | piątek.
-
lundo
lundi | Monday | Montag | понедѣльникъ | poniedziałek.
-
viziti
visiter | visit | besuchen | посѣщать | odwiedzać.
-
kuzo
cousin | cousin | Vetter, Cousin | двоюродный братъ | kuzyn.
-
plezuro
plaisir | pleasure | Vergnügen | удовольствіе | przyjemność.
-
horloĝo
horloge, montre | clock | Uhr | часы | zegar.
-
timi
craindre | fear | fürchten | бояться | obawiać się.
-
dormi
dormir | sleep | schlafen | спать | spać.
-
veki
réveiller, éveiller | wake, arouse | wecken | будить | budzić.
-
scii
savoir | know | wissen | знать | wiedzieć.
-
leciono
leçon | lesson | Lektion | урокъ | lekcya.
-
instrui
instruire, enseigner | instruct, teach | lehren | учить | uczyć.
-
puni
punir | punish | strafen | наказывать | karać.
-
surda
sourd | deaf | taub | глухой | głuchy.
-
muta
muet | dumb | stumm | нѣмой | niemy.
-
tuŝi
toucher | touch | rühren | трогать | ruszać, dotykać.
-
spegulo
miroir | looking-glass | Spiegel | зеркало | zwierciadło.
-
kara
cher | dear | theuer | дорогой | drogi.
-
ordoni
ordonner | order, command | befehlen | приказывать | rozkazywać.
-
babili
babiller | chatter | schwatzen, plaudern | болтать | paplać.
-
kandelo
chandelle | candle | Licht, Kerze | свѣча | świeca.
-
gaja
gai | gay, glad | lustig | веселый | wesoły.
-
danci
danser | dance | tanzen | танцовать | tańczyć.
-
morti
mourir | die | sterben | умирать | umierać.
-
petoli
faire le polisson, faire des bêtises | be mischievous | muthwillig sein | шалить | swawolić.
-
uj
qui porte, qui contient, qui est peuplé de; ex. pomo pomme ―
pomujo pommier; cigaro cigare ― cigarujo porte-cigares;
Turko Turc ― Turkujo Turquie | containing, filled with;
e. g. cigaro cigar ― cigarujo cigar-case; pomo apple ―
pomujo apple-tree; Turko Turk ― Turkujo Turkey | Behälter, Träger (d. h. Gegenstand worin... aufbewahrt
wird,... Früchte tragende Pflanze, von... bevölkertes Land);
z. B. cigaro Cigarre ― cigarujo Cigarrenbüchse; pomo Apfel
― pomujo Apfelbaum; Turko Türke ― Turkujo Türkei | вмѣститель, носитель (т. е. вещь, въ которой храниться...; растеніе
несущее... или страна, заселенная...); напр. cigaro сигара ―
cigarujo портъ-сигаръ; pomo яблоко ― pomujo яблоня; Turko
Турокъ ― Turkujo Турція | zawierający, noszący (t. j. przedmiot,
w którym się coś przechowuje, roślina, która wydaje owoc, lub kraj,
względem zaludniających go mieszkańców; np. cigaro cygaro ―
cigarujo cygarnica; pomo jabłko ― pomujo jabłoń; Turko
turek ― Turkujo Turcya.
§21
La feino (Daŭrigo).
Apenaŭ ŝia patrino ŝin
rimarkis, ŝi kriis al ŝi: “Nu, mia filino?” ―
“Jes, patrino”, respondis al ŝi la
malĝentilulino, elĵetante unu serpenton kaj unu ranon. ―
“Ho, ĉielo!” ekkriis la patrino, “kion mi vidas?
Ŝia fratino en ĉio estas kulpa; mi pagos al ŝi
por tio ĉi!” Kaj ŝi tuj kuris bati ŝin. La
malfeliĉa infano forkuris kaj kaŝis sin en la plej
proksima arbaro. La filo de la reĝo, kiu revenis de
ĉaso, ŝin renkontis; kaj, vidante, ke ŝi estas
tiel bela, li demandis ŝin, kion ŝi faras tie ĉi
tute sola kaj pro kio ŝi ploras. ― “Ho ve, sinjoro, mia
patrino forpelis min el la domo”.
-
rimarki
remarquer | remark | merken, bemerken | замѣчать | postrzegać, zauwaźać.
-
krii
crier | cry | schreien | кричать | krzyczeć.
-
nu
eh bien! | well! | nu! | nun | ну! | no!
-
jes
oui | yes | ja | да | tak.
-
ek
indique une action qui commence ou qui est momentanée;
ex. kanti chanter ― ekkanti commencer à chanter; krii crier
― ekkrii s’écrier | denotes sudden or momentary action;
e. g. krii cry ― ekkrii cry out | bezeichnet eine anfangende
oder momentane Handlung; z. B. kanti singen ― ekkanti einen
Gesang anstimmen; krii schreien ― ekkrii aufschreien | начало
или мгновенность; напр. kanti пѣть ― ekkanti запѣть; krii
кричать ― ekkrii вскрикнуть | oznacza początek lub chwilowość;
np. kanti śpiewać ― ekkanti zaśpiewać; krii krzyczeć ―
ekkrii krzyknąć.
-
kulpa
coupable | blameable | schuldig | виноватый | winny.
-
kaŝi
cacher | hide (vb.) | verbergen | прятать | chować.
-
reĝo
roi | king | König | король, царь | król.
-
ĉasi
chasser (vénerie) | hunt | jagen, Jagd machen | охотиться | polować.
-
demandi
demander, questionner | demand, ask | fragen | спрашивать | pytać.
-
sola
seul | only, alone | einzig, allein | единственный | jedyny.
-
pro
à cause de, pour | for the sake of | wegen | ради | dla.
-
ho
oh! | oh! | o! och! | о! охъ! | o! och!.
-
ve
malheur! | woe! | wehe! | увы! | biada! nestety!.
§22
Fluanta akvo estas pli pura, ol akvo staranta senmove. ― Promenante
sur la strato, mi falis. ― Kiam Nikodemo batas Jozefon, tiam Nikodemo
estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. ― Al homo, pekinta
senintence, Dio facile pardonas. ― Trovinte pomon, mi ĝin
manĝis. ― La falinta homo ne povis sin levi. Ne riproĉu
vian amikon, ĉar vi mem plimulte meritas riproĉon; li
estas nur unufoja mensoginto dum vi estas ankoraŭ nun
ĉiam mensoganto. ― La tempo pasinta jam neniam revenos; la
tempon venontan neniu ankoraŭ konas. ― Venu, ni atendas vin,
Savonto de la mondo. ― En la lingvo "Esperanto" ni vidas la
estontan lingvon de la tuta mondo. ― Aŭgusto estas mia plej
amata filo. ― Mono havata estas pli grava ol havita. ― Pasero kaptita
estas pli bona, ol aglo kaptota. ― La soldatoj kondukis la arestitojn
tra la stratoj. ― Li venis al mi tute ne atendite. ― Homo, kiun oni
devas juĝi, estas juĝoto.
-
flui
couler | flow | fliessen | течь | płynąć, cieknąć.
-
movi
mouvoir | move | bewegen | двигать | ruszać.
-
strato
rue | street | Strasse | улица | ulica.
-
fali
tomber | fall | fallen | падать | padać.
-
at
marque le participe présent passif | ending of
pres. part. pass. in verbs | bezeichnet das Participium praes. passivi | означаеть причастіе настоящаго времени страд. залога | oznacza
imiesłów bierny czasu teraźniejszego.
-
peki
pécher | sin | sündigen | грѣшить | grzeszyć.
-
int
marque le participe passé du verbe actif | ending of past
part. act. in verbs | bezeichnet das Participium perfecti
activi | означаетъ причастіе прошедшаго времени дѣйствит. залога | oznacza
imiesłów czynny czasu przeszłego.
-
intenci
se proposer de | intend | beabsichtigen | намѣреваться | zamierzać.
-
levi
lever | lift, raise | aufheben | поднимать | podnosić.
-
riproĉi
reprocher | reproach | vorwerfen | упрекать | zarzucać.
-
meriti
mériter | merit | verdienen | заслуживать | zasługiwać.
-
mensogi
mentir | tell a lie | lügen | лгать | kłamać.
-
pasi
passer | pass | vergehen | проходить | przechodzić.
-
neniam
ne... jamais | never | niemals | никогда | nigdy.
-
ont
marque le participe futur d’un verbe actif | ending of
fut. part. act. in verbs | bezeichnet das Participium fut. act. | означаетъ причастіе будущаго времени дѣйствит. залога | oznacza
imiesłów czynny czasu przyszłego.
-
neniu
personne | nobody | Niemand | никто | nikt.
-
atendi
attendre | wait, expect | warten, erwarten | ждать, ожидать | czekać.
-
savi
sauver | save | retten | спасать | ratować.
-
mondo
monde | world | Welt | міръ | świat.
-
lingvo
langue, langage | language | Sprache | языкъ, рѣчь | język,
mowa.
-
grava
grave, important | important | wichtig | важный | ważny.
-
pasero
passereau | sparrow | Sperling | воробей | wróbel.
-
kapti
attraper | catch | fangen | ловить | chwytać.
-
aglo
aigle | eagle | Adler | орелъ | orzeł.
-
ot
marque le participe futur d’un verbe passif | ending of
fut. part. pass. in verbs | bezeichnet das Participium fut. pass. | означаетъ причастіе будущ. времени страд. залога | oznacza
imiesłów bierny czasu przyszłego.
-
soldato
soldat | soldier | Soldat | солдатъ | żolnierz.
-
konduki
conduire | conduct | führen | вести | prowadzić.
-
aresti
arrêter | arrest | verhaften | арестовать | aresztować.
-
tra
à travers | through | durch | черезъ, сквозь | przez (wskroś).
-
juĝi
juger | judge | richten, urtheilen | судить | sądzić.
§23
La feino (Fino)
La reĝido, kiu vidis, ke el ŝia
buŝo eliris kelke da perloj kaj kelke da diamantoj, petis
ŝin, ke ŝi diru al li, de kie tio ĉi
venas. Ŝi rakontis al li sian tutan aventuron. La reĝido
konsideris, ke tia kapablo havas pli grandan indon, ol ĉio,
kion oni povus doni dote al alia fraŭlino, forkondukis
ŝin al la palaco de sia patro, la reĝo, kie li
edziĝis je ŝi. Sed pri ŝia fratino ni povas diri,
ke ŝi fariĝis tiel malaminda, ke ŝia propra
patrino ŝin forpelis de si; kaj la malfeliĉa knabino,
multe kurinte kaj trovinte neniun, kiu volus ŝin akcepti,
baldaŭ mortis en angulo de arbaro.
-
kelke
quelque | some | mancher, einige | нѣкоторый, нѣсколько | niektóry, kilka.
-
aventuro
aventure | adventure | Abenteuer | приключеніе | przygoda.
-
konsideri
considérer | consider | betrachten, erwägen | соображать | zastanawiać się.
-
inda
mérite, qui mérite, est digne | worthy, valuable | würdig,
werth | достойный | godny, wart.
-
doto
dot | dowry | Mitgift | приданое | posag.
-
palaco
palais | palace | Schloss (Gebäude) | дворецъ | pałac.
-
iĝ
se faire, devenir...; ex. pala pâle ― paliĝi pâlir;
sidi être assis ― sidiĝi s’asseoir | to become; e. g. pala
pale ― paliĝi turn pale; sidi sit ― sidiĝi become seated | zu etwas werden, sich zu etwas veranlassen;
z. B. pala blass ― paliĝi erblassen; sidi sitzen ―
sidiĝi sich setzen | дѣлаться чѣмъ нибудь, заставить себя;
напр. pala блѣдный ― paliĝi блѣднѣть; sidi сидѣть ―
sidiĝi сѣсть | stawać się czemś; np. pala blady ― paliĝi
blednąć; sidi siedzieć ― sidiĝi usiąść.
-
je
se traduit par différentes prépositions | can be rendered
by various prepositions | kann durch verschiedene
Präpositionen übersetzt werden | можетъ быть переведено различным
предлогами | może być przetłomaczone za pomocą różnych przyimków.
-
propra
propre (à soi) | own (one’s own) | eigen | собственный | własny.
-
akcepti
accepter | accept | annehmen | принимать | przyjmować.
-
baldaŭ
bientôt | soon | bald | сейчасъ, скоро | zaraz.
-
angulo
coin, angle | corner, angle | Winkel | уголъ | kąt.
§24
Nun li diras al mi la veron. ― Hieraŭ li diris al mi la
veron. ― Li ĉiam diradis al mi la veron. ― Kiam vi vidis nin en
la salono, li jam antaŭe diris al mi la veron (aŭ li
estis dirinta al mi la veron). ― Li diros al mi la veron. ― Kiam vi
venos al mi, li jam antaŭe diros al mi la veron (aŭ li
estos dirinta al mi la veron; aŭ antaŭ ol vi venos al
mi, li diros al mi la veron). ― Se mi petus lin, li dirus al mi la
veron. ― Mi ne farus la eraron, se li antaŭe dirus al mi la
veron (aŭ se li estus dirinta al mi la veron). ― Kiam mi venos,
diru al mi la veron. ― Kiam mia patro venos, diru al mi antaŭe
la veron (aŭ estu dirinta al mi la veron). ― Mi volas diri al
vi la veron. ― Mi volas, ke tio, kion mi diris, estu vera (aŭ
mi volas esti dirinta la veron).
-
salono
salоn | saloon | Salon | залъ | salon.
-
os
marque le futur | ending of future tense in verbs | bezeichnet
das Futur | означаетъ будущее время | oznacza czas przyszły.
§25
Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Mi estus
amata. Estu amata. Esti amata. ― Vi estas lavita. Vi estis lavita. Vi
estos lavita. Vi estus lavita. Estu lavita. Esti lavita. ― Li estas
invitota. Li estis invitota. Li estos invitota. Li estus
invitota. Estu invitota. Esti invitota. ― Tiu ĉi
komercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi. ― La
surtuto estas aĉetita de mi, sekve ĝi apartenas al mi. ―
Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. ―
Mi sciigas, ke de nun la ŝuldoj de mia filo ne estos pagataj de
mi. ― Estu trankvila, mia tuta ŝuldo estos pagita al vi
baldaŭ. ― Mia ora ringo ne estus nun tiel longe serĉata,
se ĝi ne estus tiel lerte kaŝita de vi. ― Laŭ la
projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas
konstruota en la daŭro de du jaroj; sed mi pensas, ke ĝi
estos konstruata pli ol tri jarojn. ― Honesta homo agas honeste. ― La
pastro, kiu mortis antaŭ nelonge (aŭ antaŭ
nelonga tempo), loĝis longe en nia urbo. ― Ĉu
hodiaŭ estas varme aŭ malvarme? ― Sur la kameno inter du
potoj staras fera kaldrono; el la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta
akvo, eliras vaporo; tra la fenestro, kiu sin trovas apud la pordo, la
vaporo iras sur la korton.
-
inviti
inviter | invite | einladen | приглашать | zapraszać.
-
komerci
commercer | trade | handeln, Handel treiben | торговать | handlować.
-
aĵ
quelque chose possédant une certaine qualité ou fait d’une
certaine matière: ex. molа mou ― molaĵo partie molle d’une
chose | made from or possessing the quality of; e. g. malnova old ―
malnovaĵo old things frukto fruit ― fruktaĵo something made
from fruit | etwas von einer gewissen Eigenschaft, oder aus
einem gewissen Stoffe; z. B. malnova alt ― malnovaĵo altes
Zeug; frukto Frucht ― fruktaĵo etwas aus Früchten bereitetes | нѣчто
съ даннымъ качествомъ или изъ даннаго матеріала; напр. molа
мягкій ― molaĵо мякишъ; fruktо плодъ ― fruktaĵо нѣчто
приготовленное изъ плодовъ | oznacza przedmiot posiadający pewną
własność albo zrobiony z pewnego materjału; np. malnova stary ―
malnovaĵo starzyzna; frukto owoc ― fruktaĵo coś zrobineego z owoców.
-
sekvi
suivre | follow | folgen | слѣдовать | nastąpić.
-
konstrui
construire | construct, build | bauen | строить | budować.
-
ŝuldi
devoir (dette) | owe | schulden | быть должнымъ | być dłużnym.
-
oro
or (métal) | gold | Gold | золото | złoto.
-
ringo
anneau | ring (subst.) | Ring | кольцо | pierścień.
-
lerta
adroit, habile | skilful | geschickt, gewandt | ловкій | zręczny.
-
projekto
projet | project | Entwurf | проектъ | projekt.
-
inĝeniero
ingénieur | engineer | Ingenieur | инженеръ | inżynier.
-
fero
fer | iron | Eisen | желѣзо | żelazo.
-
vojo
route, voie | way, road | Weg | дорога | droga.
-
agi
agir | act | handeln, verfahren | поступать | postępować.
-
pastro
prêtre, pasteur | priest, pastor | Priester | жрецъ,
священникъ | kapłan.
-
kameno
cheminée | fire-place | Kamin | каминъ | kominek.
-
poto
pot | pot | Topf | горшокъ | garnek.
-
kaldrono
chaudron | kettle | Kessel | котелъ | kocioł.
-
boli
bouillir | boil | sieden | кипѣть | kipieć, wrzeć.
-
vaporo
vapeur | steam | Dampf | паръ | para.
-
pordo
porte | door | Thür | дверь | drzwi.
-
korto
cour | yard, court | Hof | дворъ | podwórze.
§26
Kie vi estas? ― Mi estas en la ĝardeno. ― Kien vi iras? ― Mi
iras en la ĝardenon. ― La birdo flugas en la ĉambro (=
ĝi estas en la ĉambro kaj flugas en ĝi). ― La
birdo flugas en la ĉambron (= ĝi estas ekster la
ĉambro kaj flugas nun en ĝin). ― Mi vojaĝas en
Hispanujo. ― Mi vojaĝas en Hispanujon. ― Mi sidas sur
seĝo kaj tenas la piedojn sur benketo. ― Mi metis la manon sur
la tablon. ― El sub la kanapo la muso kuris sub la liton, kaj nun
ĝi kuras sub la lito. ― Super la tero sin trovas aero. ―
Anstataŭ kafo li donis al mi teon kun sukero, sed sen kremo. ―
Mi staras ekster la domo, kaj li estas interne. ― En la salono estis
neniu krom li kaj lia fianĉino. ― La hirundo flugis trans la
riveron, ĉar trans la rivero sin trovis aliaj hirundoj. ― Mi
restas tie ĉi laŭ la ordono de mia estro. ― Kiam li
estis ĉe mi, li staris tutan horon apud la fenestro. ― Li
diras, ke mi estas atenta. ― Li petas, ke mi estu atenta. ― Kvankam vi
estas riĉa, mi dubas, ĉu vi estas feliĉa. ― Se vi
scius, kiu li estas, vi lin pli estimus. ― Se li jam venis, petu lin
al mi. ― Ho, Dio! kion vi faras! ― Ha, kiel bele! ― For de tie
ĉi! ― Fi, kiel abomene! ― Nu, iru pli rapide!
-
ekster
hors, en dehors de | outside, besides | ausser, ausserhalb | внѣ | zewnątrz.
-
vojaĝi
voyager | voyage | reisen | путешествовать | podróżować.
-
piedo
pied | foot | Fuss, Bein | нога | noga.
-
benko
banc | bench | Bank | скамья | ławka.
-
et
marque diminution, décroissance; ex. muro mur ― mureto
petit mur; ridi rire ― rideti sourire | denotes diminution of
degree; e. g. ridi laugh ― rideti smile | bezeichnet eine Verkleinerung
oder Schwächung; z. B. muro Wand ― mureto Wändchen; ridi
lachen ― rideti lächeln | означаетъ уменьшеніе или ослабленіе
степени; напр. muro стѣна ― mureto стѣнка; ridi смѣяться ―
rideti улыбаться | oznacza zmniejszenie lub osłabienie
stopnia; np. muro ściana ― mureto ścianka; ridi śmiać się ―
rideti uśmiechać się.
-
meti
mettre | put, place | hinthun | дѣть; класть | podziać.
-
kanapo
canapé | sofa, lounge | Kanapee | диванъ | kanapa.
-
muso
souris | mouse | Maus | мышь | mysź.
-
lito
lit | bed | Bett | кровать | łóżko.
-
super
au dessus de | over, above | über, oberhalb | надъ | nad.
-
aero
air | air | Luft | воздухъ | powietrze.
-
kafo
café | coffee | Kaffee | кофе | kawa.
-
teo
thé | tea | Thee | чай | herbata.
-
sukero
sucre | sugar | Zucker | сахаръ | cukier.
-
kremo
crème | cream | Schmant, Sahne | сливки | śmietana.
-
interne
à l’intérieur, dedans | within | innerhalb | внутри | wewnątrz.
-
fianĉo
fiancé | betrothed person | Bräutigam | женихъ | narzeczony.
-
hirundo
hirondelle | swallow | Schwalbe | ласточка | jaskółka.
-
trans
au delà | across | jenseit | черезъ, надъ | przez.
-
rivero
rivière, fleuve | river | Fluss | рѣка | rzeka.
-
estro
chef | chief | Vorsteher | начальникъ | zwierzchnik.
-
atenta
attentif | attentive | aufmerksam | внимательный | uważny.
-
kvankam
quoique | although | obgleich | хотя | chociaź.
-
dubi
douter | doubt | zweifeln | сомнѣваться | wątpić.
-
estimi
estimer | esteem | schätzen, achten | уважать | szanować.
-
fi
fi donc! | fie! | pfui! | фи, тьфу | fe!.
-
abomeno
abomination | abomination | Abscheu | отвращеніе | odraza.
-
rapida
rapide, vite | quick, rapid | schnell | быстрый | prędki.
§27
La artikolo „la” estas uzata tiam, kiam ni parolas pri
personoj aŭ objektoj konataj. Ĝia uzado estas tia sama
kiel en la aliaj lingvoj. La personoj, kiuj ne komprenas la uzadon de
la artikolo (ekzemple rusoj aŭ poloj, kiuj ne scias alian
lingvon krom sia propra), povas en la unua tempo tute ne uzi la
artikolon, ĉar ĝi estas oportuna sed ne
necesa. Anstataŭ „la” oni povas ankaŭ diri
„l’” (sed nur post prepozicio, kiu finiĝas per
vokalo). ― Vortoj kunmetitaj estas kreataj per simpla kunligado de
vortoj; oni prenas ordinare la purajn radikojn, sed, se la bonsoneco
aŭ la klareco postulas, oni povas ankaŭ preni la tutan
vorton, t. e. la radikon kune kun ĝia gramatika
finiĝo. Ekzemploj: skribtablo aŭ skribotablo (= tablo,
sur kiu oni skribas); internacia (= kiu estas inter diversaj nacioj);
tutmonda (= de la tuta mondo); unutaga (= kiu daŭras unu
tagon); unuataga (= kiu estas en la unua tago); vaporŝipo (=
ŝipo, kiu sin movas per vaporo); matenmanĝi,
tagmanĝi, vespermanĝi; abonpago (= pago por la
abono).
-
artikolo
article | article | Artikel | членъ, статья | artykuł, przedimek.
-
tiam
alors | then | dann | тогда | wtedy.
-
objekto
objet | object | Gegenstand | предметъ | przedmiot.
-
tia
tel | such | solcher | такой | taki.
-
kompreni
comprendre | understand | verstehen | понимать | rozumieć.
-
ekzemplo
exemple | example | Beispiel | примѣръ | przykład.
-
polo
Polonais | Pole | Pole | Полякъ | Polak.
-
necesa
nécessaire | necessary | nothwendig | необходимый | niezbędny.
-
prepozicio
préposition | preposition | Vorwort | предлогъ | przyimek.
-
vokalo
voyelle | vowel | Vokal | гласная | samogłoska.
-
kunmeti
composer | compound | zusammensetzen | слагать | składać.
-
simpla
simple | simple | einfach | простой | prosty, zwyczajny.
-
ligi
lier | bind, tie | binden | связывать | wiązać.
-
radiko
racine | root | Wurzel | корень | korzeń.
-
soni
sonner, rendre des sons | sound | tönen, lauten | звучать | brzmieć.
-
klara
clair | clear | klar | ясный | jasny.
-
postuli
exiger, requérir | require, claim | fordern | требовать | żądać.
-
gramatiko
grammaire | grammar | Grammatik | грамматика | gramatyka.
-
nacio
nation | nation | Nation | нація, народъ | naród, nacja.
-
diversa
divers | various, diverse | verschieden | различный | różny.
-
ŝipo
navire | ship | Schiff | корабль | okręt.
-
matenmanĝi
déjeuner | breakfast | frühstücken | завтракать | śniadać.
-
aboni
abonner | subscribe | abonniren | подписываться | prenumerować.
§28
Ĉiuj prepozicioj per si mem postulas ĉiam nur la
nominativon. Se ni iam post prepozicio uzas la akuzativon, la
akuzativo tie dependas ne de la prepozicio, sed de aliaj
kaŭzoj. Ekzemple: por esprimi direkton, ni aldonas al la vorto
la finon „n”; sekve: tie (= en tiu loko), tien (= al tiu
loko); tiel same ni ankaŭ diras: “la birdo flugis en la
ĝardenon, sur la tablon”, kaj la vortoj
„ĝardenon”, „tablon” staras tie ĉi
en akuzativo ne ĉar la prepozicioj „en” kaj
„sur” tion ĉi postulas, sed nur ĉar ni volis
esprimi direkton, t. e. montri, ke la birdo sin ne trovis
antaŭe en la ĝardeno aŭ sur la tablo kaj tie
flugis, sed ke ĝi de alia loko flugis al la ĝardeno, al
la tablo (ni volas montri, ke la ĝardeno kaj tablo ne estis la
loko de la flugado, sed nur la celo de la flugado); en tiaj okazoj ni
uzus la finiĝon „n” tute egale ĉu ia
prepozicio starus aŭ ne. ― Morgaŭ mi veturos Parizon
(aŭ en Parizon). ― Mi restos hodiaŭ dome. ― Jam estas
tempo iri domen. ― Ni disiĝis kaj iris en diversajn flankojn:
mi iris dekstren, kaj li iris maldekstren. ― Flanken, sinjoro! ― Mi
konas neniun en tiu ĉi urbo. ― Mi neniel povas kompreni, kion
vi parolas. ― Mi renkontis nek lin, nek lian fraton (aŭ mi ne
renkontis lin, nek lian fraton).
-
nominativo
nominatif | nominative | Nominativ | именительный падежъ | pierwszy przypadek.
-
iam
jamais, un jour | at any time, ever | irgend wann | когда-нибудь | kiedyś.
-
akuzativo
accusatif | accusative | Accusativ | винительный падежъ | czwarty przypadek.
-
tie
là-bas, là, y | there | dort | тамъ | tam.
-
dependi
dépendre | depend | abhängen | зависѣть | zależeć.
-
kaŭzo
cause | cause | Ursache | причина | przyczyna.
-
esprimi
exprimer | express | ausdrücken | выражать | wyrażać.
-
direkti
diriger | direct | richten | направлять | kierować.
-
celi
viser | aim | zielen | цѣлиться | celować.
-
egala
égal | equal | gleich | одинаковый | jednakowy.
-
ia
quelconque | of any kind | irgend welcher | какой-нибудь | jakiś.
-
veturi
aller, partir | journey, travel | fahren | ѣхать | jechać.
-
dis
marque division, dissémination; ex. iri aller ― disiri
se séparer, aller chacun de son côté | has the same force as the
English prefix dis; e. g. semi sow ―
dissemi disseminate; ŝiri tear ― disŝiri tear to pieces | zer-; z. B. ŝiri reissen ― disŝiri zerreissen | раз-;
напр. ŝiri рвать ― disŝiri разрывать | roz-; np. ŝiri rwać ―
disŝiri rozrywać.
-
flanko
côté | side | Seite | сторона | strona.
-
dekstra
droit, droite | right-hand | recht | правый | prawy.
-
neniel
nullement, en aucune façon | nohow | keineswegs, auf keine
Weise | никакъ | w żaden sposób.
-
nek --- nek
ni ― ni | neither ― nor | weder ― noch | ни ― ни | ani ― ani.
§29
Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni, kian
prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prepozicion
„je”. Sed estas bone uzadi la vorton „je” kiel
eble pli malofte. Anstataŭ la vorto „je” ni povas
ankaŭ uzi akuzativon sen prepozicio. ― Mi ridas je lia naiveco
(aŭ mi ridas pro lia naiveco, aŭ: mi ridas lian
naivecon). ― Je la lasta fojo mi vidas lin ĉe vi (aŭ: la
lastan fojon). ― Mi veturis du tagojn kaj unu nokton. ― Mi sopiras je
mia perdita feliĉo (aŭ: mian perditan feliĉon). ―
El la dirita regulo sekvas, ke se ni pri ia verbo ne scias, ĉu
ĝi postulas post si la akuzativon (t. e. ĉu ĝi
estas aktiva) aŭ ne, ni povas ĉiam uzi la
akuzativon. Ekzemple, ni povas diri “obei al la patro” kaj
“obei la patron” (anstataŭ “obei je la
patro”). Sed ni ne uzas la akuzativon tiam, kiam la klareco de la
senco tion ĉi malpermesas; ekzemple: ni povas diri
“pardoni al la malamiko” kaj “pardoni la
malamikon”, sed ni devas diri ĉiam “pardoni al la
malamiko lian kulpon”.
-
senco
sens, acception | sense | Sinn | смыслъ | sens, znaczenie.
-
komuna
commun | common | gemeinsam | общій | ogólny, wspólny.
-
ebla
possible | able, possible | möglich | возможный | możliwy.
-
ofte
souvent | often | oft | часто | często.
-
ridi
rire | laugh | lachen | смѣяться | śmiać się.
-
lasta
dernier | last, latest | letzt | послѣдній | ostatni.
-
sopiri
soupirer | sigh, long for | sich sehnen | тосковать | tęsknić.
-
regulo
règle | rule | Regel | правило | prawidło.
-
verbo
verbe | verb | Zeitwort | глаголъ | czasownik.
-
obei
obéir | obey | gehorchen | повиноваться | być posłusznym.
-
permesi
permettre | permit, allow | erlauben | позволять | pozwalać.
§30
Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu. ― La montritajn naŭ
vortojn ni konsilas bone ellerni, ĉar el ili ĉiu povas
jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj. Se ni
aldonas al ili la literon „k”, ni ricevas vortojn demandajn
aŭ rilatajn: kia, kial, kiam, kie, kiel, kies, kio, kiom,
kiu. Se ni aldonas la literon „t”, ni ricevas vortojn
montrajn: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu. Aldonante
la literon „ĉ”, ni ricevas vortojn komunajn:
ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel,
ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu. Aldonante la
prefikson „nen”, ni ricevas vortojn neajn: nenia, nenial,
neniam, nenie, neniel, nenies, nenio, neniom, neniu. Aldonante al la
vortoj montraj la vorton „ĉi”, ni ricevas montron pli
proksiman; ekzemple: tiu (pli malproksima), tiu ĉi (aŭ
ĉi tiu) (pli proksima); tie (malproksime), tie ĉi
aŭ ĉi tie (proksime). Aldonante al la vortoj demandaj la
vorton „ajn”, ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia ajn,
kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn,
kiu ajn. Ekster tio el la diritaj vortoj ni povas ankoraŭ fari
aliajn vortojn, per helpo de gramatikaj finiĝoj kaj aliaj
vortoj (sufiksoj); ekzemple: tiama, ĉiama, kioma, tiea,
ĉi-tiea, tieulo, tiamulo k. t. p. (= kaj tiel plu).
-
ia
quelconque, quelque | of any kind | irgend welcher | какой-нибудь | jakiś.
-
ial
pour une raison quelconque | for any cause | irgend warum | почему-нибудь | dla jakiejś przyczyny.
-
iam
jamais, un jour | at any time, ever | irgend wann, einst | когда-нибудь | kiedyś.
-
ie
quelque part | any where | irgend wo | гдѣ-нибудь | gdzieś.
-
iel
d’une manière quelconque | anyhow | irgend wie | какъ-нибудь | jakoś.
-
ies
de quelqu’un | anyone’s | irgend jemandes | чей-нибудь | czyjś.
-
io
quelque chose | anything | etwas | что-нибудъ | coś.
-
iom
quelque peu | any quantity | ein wenig, irgend wie viel | сколько-нибудь | ilekolwiek.
-
iu
quelqu’un | any one | jemand | кто-нибудь | ktoś.
-
konsili
conseiller | advise, counsel | rathen | совѣтовать | radzić.
-
serio
série | series | Reihe | рядъ, серія | serya.
-
pronomo
pronom | pronoun | Fürwort | мѣстоименіе | zaimek.
-
adverbo
adverbe | adverb | Nebenwort | нарѣчіе | przysłówek.
-
litero
lettre (de l’alphabet) | letter (of the alphabet) | Buchstabe | буква | litera.
-
rilati
concerner; avoir rapport à | be related to | sich beziehen | относиться | odnosić się.
-
prefikso
préfixe | prefix | Präfix | приставка | przybranka.
-
ajn
que ce soit | ever | auch nur | бы-ни | kolwiek, bądź.
-
diferenci
différer (v. n.) | differ | sich unterscheiden | различаться | różnic się.
-
helpi
aider | help | helfen | помогать | pomagać.
-
sufikso
suffixe | suffix | Suffix | суффиксъ | przyrostek.
§31
Lia kolero longe daŭris. ― Li estas hodiaŭ en kolera
humoro. ― Li koleras kaj insultas. ― Li fermis kolere la pordon. ― Lia
filo mortis kaj estas nun malviva. ― La korpo estas morta, la animo
estas senmorta. ― Li estas morte malsana, li ne vivos pli, ol unu
tagon. ― Li parolas, kaj lia parolo fluas dolĉe kaj agrable. ―
Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. ― Li estas bona
parolanto. ― Starante ekstere, li povis vidi nur la eksteran flankon
de nia domo. ― Li loĝas ekster la urbo. ― La ekstero de tiu
ĉi homo estas pli bona, ol lia interno. ― Li tuj faris, kion mi
volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de mia deziro. ― Kia
granda brulo! kio brulas? ― Ligno estas bona brula materialo. ― La
fera bastono, kiu kuŝis en la forno, estas nun brule varmega. ―
Ĉu li donis al vi jesan respondon aŭ nean? Li eliris el
la dormoĉambro kaj eniris en la manĝoĉambron. ―
La birdo ne forflugis: ĝi nur deflugis de la arbo, alflugis al
la domo kaj surflugis sur la tegmenton. ― Por ĉiu
aĉetita funto da teo tiu ĉi komercisto aldonas senpage
funton da sukero. ― Lernolibron oni devas ne tralegi, sed tralerni. ―
Li portas rozokoloran superveston kaj teleroforman ĉapelon. ―
En mia skribotablo sin trovas kvar tirkestoj. ― Liaj lipharoj estas
pli grizaj, ol liaj vangharoj.
-
humoro
humeur | humor | Laune | расположеніе духа | humor.
-
fermi
fermer | shut | schliessen, zumachen | запирать | zamykać.
-
korpo
corps | body | Körper | тѣло | ciało.
-
animo
âme | soul | Seele | душа | dusza.
-
kontrakti
contracter | contract | einen Vertrag abschliessen | заключать договоръ | zawierać umowę.
-
um
suffixe peu employé, et qui reçoit différents sens aisément
suggérés par le contexte et la signification de la racine à laquelle
il est joint | this syllable has no fixed meaning | Suffix von
verschiedener Bedeutung | суффиксъ безъ постояннаго значенія | przyrostek nie mający stlałego znaczenia.
- (plenumi
accomplir | fulfil, accomplish | erfüllen | исполнять | spełniać.)
-
bruli
brûler (être en feu) | burn (v. n.) | brennen (v. n.) | горѣть | palić się.
-
ligno
bois | wood (the substance) | Holz | дерево, дрова | drzewo, drwa.
-
materialo
matière | material | Stoff | матеріялъ | materjał.
-
bastono
bâton | stick | Stock | палка | kij, laska.
-
tegmento
toit | roof | Dach | крыша | dach.
-
funto
livre | pound | Pfund | фунтъ | funt.
-
ist
marque la profession; ex. boto botte ― botisto bottier;
maro mer ― maristo marin | person occupied with; e. g. boto
boot ― botisto boot-maker; maro sea
― maristo sailor | sich mit etwas beschäftigend; z. B. boto
Stiefel ― botisto Schuster; maro Meer ― maristo Seeman | занимающійся; напр. boto сапогъ ― botisto сапожникъ; maro
море ― maristo морякъ | zajmujący się; np. boto but ―
botisto szewc; maro morze ― maristo marynarz.
-
koloro
couleur | color | Farbe | краска, цвѣтъ | kolor.
-
supre
en haut | above, upper | oben | вверху | na górze.
-
telero
assiette | plate | Teller | тарелка | talerz.
-
tero
terre | earth | Erde | земля | ziemia.
-
kesto
caisse, coffre | chest, box | Kiste, Kasten, Lade | ящикъ | skrzynia.
-
lipo
lèvre | lip | Lippe | губа | warga.
-
haro
cheveu | hair | Haar | волосъ | włos.
-
griza
gris | grey | grau | сѣрый, сѣдой | szary, siwy.
-
vango
joue | check | Wange | щека | policzek.
§32
Teatramanto ofte vizitas la teatron kaj ricevas baldaŭ
teatrajn manierojn. ― Kiu okupas sin je meĥaniko, estas
meĥanikisto, kaj kiu okupas sin je ĥemio, estas
ĥemiisto. ― Diplomatiiston oni povas ankaŭ nomi
diplomato, sed fizikiston oni ne povas nomi fiziko, ĉar fiziko
estas la nomo de la scienco mem. ― La fotografisto fotografis min, kaj
mi sendis mian fotografaĵon al mia patro. ― Glaso de vino estas
glaso, en kiu antaŭe sin trovis vino, aŭ kiun oni uzas
por vino; glaso da vino estas glaso plena je vino. ― Alportu al mi
metron da nigra drapo (Metro de drapo signifus metron, kiu
kuŝis sur drapo, aŭ kiu estas uzata por drapo). ― Mi
aĉetis dekon da ovoj. ― Tiu ĉi rivero havas ducent
kilometrojn da longo. ― Sur la bordo de la maro staris amaso da
homoj. ― Multaj birdoj flugas en la aŭtuno en pli varmajn
landojn. ― Sur la arbo sin trovis multe (aŭ multo) da birdoj. ―
Kelkaj homoj sentas sin la plej feliĉaj, kiam ili vidas la
suferojn de siaj najbaroj. ― En la ĉambro sidis nur kelke da
homoj. ― „Da” post ia vorto montras, ke tiu ĉi vorto
havas signifon de mezuro.
-
teatro
theâtre | theatre | Theater | театръ | teatr.
-
maniero
manière, façon | manner | Manier, Weise, Art | способъ,
манера | sposób, manjera.
-
okupi
occuper | occupy | einnehmen, beschäftigen | занимать | zajmować.
-
meĥaniko
mécanique | mechanics | Mechanik | механика | mechanika.
-
ĥemio
chimie | chemistry | Chemie | химія | chemia.
-
diplomatio
diplomatie | diplomacy | Diplomatie | дипломатія | dyplomacja.
-
fiziko
phyique | phyics | Phyik | физика | fizyka.
-
scienco
science | science | Wissenschaft | наука | nauka.
-
glaso
verre (à boire) | glass | Glas (Gefäss) | стаканъ | szklanka.
-
nigra
noir | black | schwarz | черный | czarny.
-
drapo
drap | woollen goods | Tuch (wollenes Gewebe) | сукно | sukno.
-
signifi
signifier | signify, mean | bezeichnen, bedeuten | означать | oznaczać.
-
ovo
œuf | egg | Ei | яйцо | jajko.
-
bordo
bord, rivage | shore | Ufer | берегъ | brzeg.
-
maro
mer | sea | Meer | море | morze.
-
amaso
amas, foule | crowd, mass | Haufen, Menge | куча, толпа | kupa, tłum.
-
aŭtuno
automne | autumn | Haufen, Menge | осень | jesień.
-
lando
pays | land, country | Land | страна | kraj.
-
suferi
souffrir, endurer | suffer | leiden | страдать | cierpieć.
-
najbaro
voisin | neighbour | Nachbar | сосѣдъ | sąsiad.
-
mezuri
mesurer | measure | messen | мѣрить | mierzyć.
§33
Mia frato ne estas granda, sed li ne estas ankaŭ malgranda:
li estas de meza kresko. ― Li estas tiel dika, ke li ne povas trairi
tra nia mallarĝa pordo. ― Haro estas tre maldika. ― La nokto
estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia
nazo. ― Tiu ĉi malfreŝa pano estas malmola, kiel
ŝtono. ― Malbonaj infanoj amas turmenti bestojn. ― Li sentis
sin tiel malfeliĉa, ke li malbenis la tagon, en kiu li estis
naskita. ― Ni forte malestimas tiun ĉi malnoblan homon. ― La
fenestro longe estis nefermita; mi ĝin fermis, sed mia frato
tuj ĝin denove malfermis. ― Rekta vojo estas pli mallonga, ol
kurba. ― La tablo staras malrekte kaj kredeble baldaŭ
renversiĝos. ― Li staras supre sur la monto kaj rigardas
malsupren sur la kampon. ― Malamiko venis en nian landon. ― Oni tiel
malhelpis al mi, ke mi malbonigis mian tutan laboron. ― La edzino de
mia patro estas mia patrino kaj la avino de miaj infanoj. ― Sur la
korto staras koko kun tri kokinoj. ― Mia fratino estas tre bela
knabino. ― Mia onklino estas bona virino. ― Mi vidis vian avinon kun
ŝiaj kvar nepinoj kaj kun mia nevino. ― Lia duonpatrino estas
mia bofratino. ― Mi havas bovon kaj bovinon. ― La juna vidvino
fariĝis denove fianĉino.
-
mezo
milieu | middle | Mitte | средина | środek.
-
kreski
croître | grow, increase | wachsen | рости | rosnąć.
-
dika
gros | thick, fat | dick | толстый | gruby.
-
larĝa
large | broad | breit | широкій | szeroki.
-
lumi
luire | light | leuchten | свѣтить | świecić.
-
mola
mou | soft | weich | мягкій | miękki.
-
turmenti
tourmenter | torment | quälen, martern | мучить | męczyć.
-
senti
ressentir, éprouver | feel, perceive | fühlen | чувствовать | czuć.
-
beni
bénir | bless | segnen | благословлять | błogosławić.
-
nobla
noble | noble | edel | благородный | szlachetny.
-
rekta
droit, direct | straight | gerade | прямой | prosty.
-
kurba
courbe, tortueux | curved | krumm | кривой | krzywy.
-
kredi
croire | believe | glauben | вѣрить | wierzyć.
-
renversi
renverser | upset | umwerfen, umstürzen | опрокидывать | przewracać.
-
monto
montagne | mountain | Berg | гора | góra.
-
kampo
champ, campagne | field | Feld | поле | pole.
-
koko
coq | cock | Hahn | пѣтухъ | kogut.
-
nepo
petit-fils | grandson | Enkel | внукъ | wnuk.
-
nevo
neveu | nephew | Neffe | племянникъ | siostrzeniec, bratanek.
-
bo
marque la parenté résultant du mariage; ex. patro père ―
bopatro beau-père | relation by marriage; e. g. patrino mother
― bopatrino mother-in-law | durch Heirath
erworben; z. B. patro Vater ― bopatro Schwiegervater; frato
Bruder ― bofrato Schwager | пріобрѣтенный бракомъ;
напр. patro отецъ ― bopatro тесть, свекоръ; frato
братъ ― bofrato шуринъ, зять, деверь, | nabyty przez małżeństwo;
np. patro ojciec ― bopatro teść; frato
brat ― bofrato szwagier.
-
duonpatro
beau-père | step-father | Stiefvater | отчимъ | ojczym.
-
bovo
bœuf | ox | Ochs | быкъ | byk.
§34
La tranĉilo estis tiel malakra, ke mi ne povis tranĉi
per ĝi la viandon kaj mi devis uzi mian poŝan
tranĉilon. ― Ĉu vi havas korktirilon, por
malŝtopi la botelon? ― Mi volis ŝlosi la pordon, sed mi
perdis la ŝlosilon. ― Ŝi kombas al si la harojn per
arĝenta kombilo. ― En somero ni veturas per diversaj veturiloj,
kaj en vintro ni veturas per glitveturilo. ― Hodiaŭ estas bela
frosta vetero, tial mi prenos miajn glitilojn kaj iros gliti. ― Per
hakilo ni hakas, per segilo ni segas, per fosilo ni fosas, per kudrilo
ni kudras, per tondilo ni tondas, per sonorilo ni sonoras, per fajfilo
ni fajfas. ― Mia skribilaro konsistas el inkujo, sablujo, kelke da
plumoj, krajono kaj inksorbilo. ― Oni metis antaŭ mi
manĝilaron, kiu konsistis el telero, kulero, tranĉilo,
forko, glaseto por brando, glaso por vino kaj telertuketo. ― En
varmega tago mi amas promeni en arbaro. ― Nia lando venkos, ĉar
nia militistaro estas granda kaj brava. ― Sur kruta ŝtuparo li
levis sin al la tegmento de la domo. ― Mi ne scias la lingvon
hispanan, sed per helpo de vortaro hispana-germana mi tamen komprenis
iom vian leteron. ― Sur tiuj ĉi vastaj kaj herboriĉaj
kampoj paŝtas sin grandaj brutaroj, precipe aroj da bellanaj
ŝafoj.
-
viando
viande | meat, flesh | Fleisch | мясо | mięso.
-
poŝo
poche | pocket | Tasche | карманъ | kieszeń.
-
korko
bouchon | cork | Kork | пробка | korek.
-
tiri
tirer | draw, pull, drag | ziehen | тянуть | ciągnąć.
-
ŝtopi
boucher | stop, fasten down | stopfen | затыкать | zatykać.
-
botelo
bouteille | bottle | Flasche | бутылка | butelka.
-
ŝlosi
fermer à clef | lock, fasten | schliessen | запирать на ключъ | zamykać na klucz.
-
kombi
peigner | comb | kämmen | чесать | czesać.
-
somero
été | summer | Sommer | лѣто | lato.
-
gliti
glisser | sakte | gleiten, glitschen | скользить, кататься | ślizgać
się.
-
frosto
gelée | frost | Frost | морозъ | mróz.
-
vetero
temps (température) | weather | Wetter | погода | pogoda.
-
haki
hacher, abattre | hew, chop | hauen, hacken | рубить | rąbać.
-
segi
scier | saw | sägen | пилить | piłować.
-
fosi
creuser | dig | graben | копать | kopać.
-
kudri
coudre | sew | nähen | шить | szyć.
-
tondi
tondre | clip, shear | scheeren | стричь | strzydz.
-
sonori
tinter | give out a sound (as a bell) | klingen | звенѣть | brzęczeć, dzwonić.
-
fajfi
siffler | whistle | pfeifen | свистать | świstać.
-
inko
encre | ink | Tinte | чернила | atrament.
-
sablo
sable | sand | Sand | песокъ | piasek.
-
sorbi
humer | sip | schlürfen | хлебать | chlipać.
-
brando
eau-de-vie | brandy | Branntwein | водка | wódka.
-
tuko
mouchoir | cloth | Tuch (Hals-, Schnupf- etc.) | платокъ | chustka.
-
militi
guerroyer | fight | Krieg führen | воевать | wojować.
-
brava
brave, solide | valliant, brave | tüchtig | дѣльный, удалый | dzielny, chwacki.
-
kruta
roide, escarpé | steep | steil | крутой | stromy.
-
ŝtupo
marche, échelon | step | Stufe | ступень | stopień.
-
Hispano
Espagnol | Spaniard | Spanier | Испанецъ | Hiszpan.
-
Germano
Allemand | German | Deutscher | Нѣмецъ | Niemiec.
-
tamen
pourtant, néanmoins | however, nevertheless | doch, jedoch | однако | jednak.
-
vasta
vaste, étendu | wide, vast | weit, geräumig | обширный,
просторный | obszerny.
-
herbo
herbe | grass | Gras | трава | trawa.
-
paŝti
paître | pasture, feed animals | weiden lassen | пасти | paść.
-
bruto
brute, bétail | brute | Vieh | скотъ | bydło.
-
precipe
principalement, surtout | particularly | besonders,
vorzüglich | преимущественно | szczególnie.
-
lano
laine | wool | Wolle | шерсть | wełna.
-
ŝafo
mouton | sheep | Schaf | овца | owca.
§35
Vi parolas sensencaĵon, mia amiko. ― Mi trinkis teon kun
kuko kaj konfitaĵo. ― Akvo estas fluidaĵo. ― Mi ne volis
trinki la vinon, ĉar ĝi enhavis en si ian suspektan
malklaraĵon. ― Sur la tablo staris diversaj sukeraĵoj. ―
En tiuj ĉi boteletoj sin trovas diversaj acidoj: vinagro,
sulfuracido, azotacido kaj aliaj. ― Via vino estas nur ia abomena
acidaĵo. ― La acideco de tiu ĉi vinagro estas tre
malforta. ― Mi manĝis bongustan ovaĵon. ― Tiu ĉi
granda altaĵo ne estas natura monto. ― La alteco de tiu monto
ne estas tre granda. ― Kiam mi ien veturas, mi neniam prenas kun mi
multon da pakaĵo. ― Ĉemizojn, kolumojn, manumojn kaj
ceterajn similajn objektojn ni nomas tolaĵo, kvankam ili ne
ĉiam estas faritaj el tolo. ― Glaciaĵo estas
dolĉa glaciigita frandaĵo. ― La riĉeco de tiu
ĉi homo estas granda, sed lia malsaĝeco estas
ankoraŭ pli granda. ― Li amas tiun ĉi knabinon pro
ŝia beleco kaj boneco. ― Lia heroeco tre plaĉis al mi. ―
La tuta supraĵo de la lago estis kovrita per naĝantaj
folioj kaj diversaj aliaj kreskaĵoj. ― Mi vivas kun li en
granda amikeco.
-
kuko
gâteau | cаке | Kuchen | пирогъ | pieroźek.
-
konfiti
confire | preserve with sugar | einmachen (mit Zucker) | варить въ сахарѣ | smażyć w cukrze.
-
fluida
liquide | fluid | flüssig | жидкій | płynny.
-
suspekti
suspecter, soupçonner | suspect | verdächtigen | подозрѣвать | podejrzewać.
-
acida
aigre | sour | sauer | кислый | kwaśny.
-
vinagro
vinaigre | vinegar | Essig | уксусъ | ocet.
-
sulfuro
soufre | sulphur | Schwefel | сѣра | siara.
-
azoto
azote | azotе | Stickstoff | азоть | azot.
-
gusto
goût | taste | Geschmack | вкусъ | smak, gust.
-
alta
haut | high | hoch | высокій | wysoki.
-
naturo
nature | nature | Natur | природа | przyroda.
-
paki
empaqueter, emballer | pack, put ut | packen, einpacken | укладывать, упаковывать | pakować.
-
ĉemizo
chemise | shirt | Hemd | сорочка | koszula.
-
kolo
cou | neck | Hals | шея | szyja.
-
cetera
autre (le reste) | rest, remainder | übrig | прочій | pozostały.
-
tolo
toile | linen | Leinwand | полотно | płótno.
-
glacio
glace | ice | Eis | ледъ | lód.
-
frandi
goûter par friandise | dainty | naschen | лакомиться | złakomić się.
-
heroo
héros | hero, champion | Held | герой | bohater.
-
plaĉi
plaire | please | gefallen | нравиться | podobać się.
-
lago
lac | lake | See (der) | озеро | jezioro.
-
kovri
couvrir | cover | verdecken, verhüllen | закрывать | zakrywać.
-
naĝi
nager | swim | schwimmen | плавать | pływać.
-
folio
feuille | leaf | Blatt, Bogen | листъ | liść,
arkusz.
§36
Patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj. ― Petro, Anno kaj
Elizabeto estas miaj gefratoj. ― Gesinjoroj N. hodiaŭ vespere
venos al ni. ― Mi gratulis telegrafe la junajn geedzojn. ― La
gefianĉoj staris apud la altaro. ― La patro de mia edzino estas
mia bopatro, mi estas lia bofilo, kaj mia patro estas la bopatro de
mia edzino. ― Ĉiuj parencoj de mia edzino estas miaj
boparencoj, sekve ŝia frato estas mia bofrato, ŝia
fratino estas mia bofratino; mia frato kaj fratino (gefratoj) estas la
bogefratoj de mia edzino. ― La edzino de mia nevo kaj la nevino de mia
edzino estas miaj bonevinoj. ― Virino, kiu kuracas, estas kuracistino;
edzino de kuracisto estas kuracistedzino. ― La doktoredzino A. vizitis
hodiaŭ la gedoktorojn P. ― Li ne estas lavisto, li estas
lavistinedzo. ― La filoj, nepoj kaj pranepoj de reĝo estas
reĝidoj. ― La hebreoj estas Izraelidoj, ĉar ili devenas
de Izraelo. ― Ĉevalido estas nematura ĉevalo, kokido ―
nematura koko, bovido ― nematura bovo, birdido ― nematura birdo.
-
ge
les deux sexes réunis; ex. patro père ― gepatroj les
parents (père et mère) | of both sexes; e. g. patro father ―
gepatroj parents | beiderlei Geschlechtes; z. B. patro Vater
― gepatroj Eltern; mastro Wirth ― gemastroj Wirth und
Wirthin | обоего пола, напр. patro отецъ ― gepatroj родители;
mastro хозяинъ ― gemastroj хозяинъ съ хозяйкой | obojej
płci, np. patro ojciec ― gepatroj rodzice; mastro gospodarz
― gemastroj gospodarstwo (gospodarz i gospodyni).
-
gratuli
féliciter | congratulate | gratuliren | поздравлять | winszować.
-
altaro
autel | altar | Altar | алтарь | ołtarz.
-
kuraci
traiter (une maladie) | cure, heal | kuriren, heilen | лѣчить | leczyć.
-
doktoro
docteur | doctor | Doctor | докторъ | doktór.
-
pra
bis-, arrière- | great-, primordial | ur- | пра- | pra-.
-
id
enfant, descendant; ex. bovo bœuf ― bovido veau;
Izraelo Israël ― Izraelido Israëlite | descendant, young one;
e. g. bovo ox ― bovido calf | Kind, Nachkomme; z. B. bovo
Ochs ― bovido Kalb; Izraelo Israel ― Izraelido Israelit | дитя, потомокъ; напр. bovo быкъ ― bovido теленокъ; Izraelo
Израиль ― Izraelido Израильтянинъ | dziecię, potomek; np. bovo
byk ― bovido cielę; Izraelo Izrael ― Izraelido Izraelita.
-
hebreo
juif | Jew | Jude | еврей | żyd.
-
ĉevalo
cheval | horse | Pferd | конь | koń.
§37
La ŝipanoj devas obei la ŝipestron. ― Ĉiuj
loĝantoj de regno estas regnanoj. ― Urbanoj estas ordinare pli
ruzaj, ol vilaĝanoj. ― La regnestro de nia lando estas bona kaj
saĝa reĝo. ― La Parizanoj estas gajaj homoj. ― Nia
provincestro estas severa, sed justa. ― Nia urbo havas bonajn
policanojn, sed ne sufiĉe energian policestron. ― Luteranoj kaj
Kalvinanoj estas kristanoj. ― Germanoj kaj francoj, kiuj loĝas
en Rusujo, estas Rusujanoj, kvankam ili ne estas rusoj. ― Li estas
nelerta kaj naiva provincano. ― La loĝantoj de unu regno estas
samregnanoj, la loĝantoj de unu urbo estas samurbanoj, la
konfesantoj de unu religio estas samreligianoj. ― Nia regimentestro
estas por siaj soldatoj kiel bona patro. ― La botisto faras botojn kaj
ŝuojn. ― La lignisto vendas lignon, kaj la lignaĵisto
faras tablojn, seĝojn kaj aliajn lignajn objektojn. -
Ŝteliston neniu lasas en sian domon. ― La kuraĝa maristo
dronis en la maro. ― Verkisto verkas librojn, kaj skribisto simple
transskribas paperojn. ― Ni havas diversajn servantojn: kuiriston,
ĉambristinon, infanistinon kaj veturigiston. ― La riĉulo
havas multe da mono. ― Malsaĝulon ĉiu batas. ― Timulo
timas eĉ sian propran ombron. ― Li estas mensogisto kaj
malnoblulo. ― Preĝu al la Sankta Virgulino.
-
an
membre, habitant, partisan; ex. regno l’état ― regnano
citoyen | inhabitant, member; e. g. Nov-Jorko New York ― Nov-Jorkano
New Yorker | Mitglied, Einwohner, Anhänger; z. B. regno
Staat ― regnano Bürger; Varsoviano Warschauer | членъ, житель,
приверженец; напр. regno государство ― regnano гражданинъ;
Varsoviano Варшавянинъ | członek, mieszkaniec, zwolennik; np. regno
państwo ― regnano obywatel; Varsoviano Warszawianin.
-
regno
l’Etat | kingdom | Staat | государство | państwo.
-
vilaĝano
paysan | caountryman | Bauer | крестьянинъ | wieśniak.
-
provinco
province | province | Provinz | область, провинція | prowincya.
-
severa
sévère | severe | streng | строгій | surowy, srogi, ostry.
-
justo
juste | just, righteous | gerecht | справедливый | sprawiedliwy.
-
polico
police | police | Polizei | полиція | policya.
-
sufiĉe
suffisant | enough | genug | довольно, достаточно | dosyć, dostatecznie.
-
Kristo
Christ | Christ | Christus | Христосъ | Chrystus.
-
Franco
Français | Frenchman | Franzose | Французъ | Francuz.
-
konfesi
avouer | confess | bekennen, gestehen | признавать,
исповѣдывать | przyznawać.
-
religio
religion | religion | Religion | вѣра, религія | religia.
-
regimento
regiment | regiment | Regiment | полкъ | półk.
-
boto
botte | boot | Stiefel | сапогъ | but.
-
ŝuo
soulier | shoe | Schuh | башмакъ | trzewik.
-
lasi
laisser, abandonner | leave, let alone | lassen | пускать,
оставлять | puszczać, zostawiać.
-
droni
se noyer | drown | ertrinken | тонуть | tonąć.
-
verki
composer, faire des ouvrages (littér.) | work (literary) | verfassen | сочинять | tworzyć, pisać.
-
ul
qui est caractérisé par telle ou telle qualité; ex. bela beau
― belulo bel homme | person noted for...; e. g. avara covetous
― avarulo miser, covetous person | Person, die sich
durch... unterscheidet; z. B. juna jung ― junulo Jüngling | особа, отличающаяся даннымъ
качествомъ; напр. bela красивый ― belulo красавецъ | człowiek, posiadający dany przymiot;
np. riĉa bogaty ― riĉulo bogacz.
-
eĉ
même, jusqu’à | even | sogar | даже | nawet.
-
ombro
ombre | shadow | Schatten | тѣнь | cień.
-
preĝi
prier (Dieu) | pray | beten | молиться | modlić się.
-
virga
virginal | virginal | jungfräulich | дѣвственный | dziewiczy.
§38
Mi aĉetis por la infanoj tableton kaj kelke da
seĝetoj. ― En nia lando sin ne trovas montoj, sed nur
montetoj. ― Tuj post la hejto la forno estis varmega, post unu horo
ĝi estis jam nur varma, post du horoj ĝi estis nur iom
varmeta, kaj post tri horoj ĝi estis jam tute malvarma. ― En
somero ni trovas malvarmeton en densaj arbaroj. ― Li sidas apud la
tablo kaj dormetas. ― Mallarĝa vojeto kondukas tra tiu
ĉi kampo al nia domo. ― Sur lia vizaĝo mi vidis
ĝojan rideton. ― Kun bruo oni malfermis la pordegon, kaj la
kaleŝo enveturis en la korton. Tio ĉi estis jam ne
simpla pluvo, sed pluvego. ― Grandega hundo metis sur min sian
antaŭan piedegon, kaj mi de teruro ne sciis, kion fari, ―
Antaŭ nia militistaro staris granda serio da pafilegoj. ―
Johanon, Nikolaon, Erneston, Vilhelmon, Marion, Klaron kaj Sofion
iliaj gepatroj nomas Johanĉjo (aŭ Joĉjo),
Nikolĉjo (aŭ Nikoĉjo aŭ Nikĉjo
aŭ Niĉjo), Erneĉjo (aŭ Erĉjo),
Vilhelĉjo (aŭ Vilheĉjo aŭ Vilĉjo
aŭ Viĉjo), Manjo (aŭ Marinjo), Klanjo kaj Sonjo
(aŭ Sofinjo).
-
densa
épais, dense | dense | dicht | густой | gęsty.
-
brui
faire du bruit | make a noise | lärmen, brausen | шумѣть | szumieć,
hałasować.
-
kaleŝo
carosse, calèche | carriage | Wagen | коляска | powóz.
-
pluvo
pluie | rain | Regen | дождь | deszcz.
-
pafi
tirer, faire feu | shoot | schiessen | стрѣлять | strzelać.
-
ĉj, nj
après les 1-6 premières lettres d’un prénom masculin (nj
― féminin) lui donne un
caractère diminutif et caressant | affectionate diminutive of
masculine (nj ― feminine) names | den ersten 1-6 Buchstaben eines
männlichen (nj ― weiblichen) Eigennamens beigefügt, verwandelt
diesen in ein Kosewort | приставленное къ первымъ 1-6 буквамъ имени собственнаго мужескаго
(nj ― женскаго) пола, превращаетъ его въ ласкательное | dodane do pierwszych 1-6 liter imienia własnego męskiego (nj ―
żenńskiego) rodzaju zmienia je w pieszczotliwe.
§39
En la kota vetero mia vesto forte malpuriĝis; tial mi prenis
broson kaj purigis la veston. ― Li paliĝis de timo kaj poste li
ruĝiĝis de honto. ― Li fianĉiĝis kun
fraŭlino Berto; post tri monatoj estos la edziĝo; la
edziĝa soleno estos en la nova preĝejo, kaj la
edziĝa festo estos en la domo de liaj estontaj bogepatroj. ―
Tiu ĉi maljunulo tute malsaĝiĝis kaj
infaniĝis. ― Post infekta malsano oni ofte bruligas la vestojn
de la malsanulo. ― Forigu vian fraton, ĉar li malhelpas al
ni. ― Ŝi edziniĝis kun sia kuzo, kvankam ŝiaj
gepatroj volis ŝin edzinigi kun alia persono. ― En la printempo
la glacio kaj la neĝo fluidiĝas. ― Venigu la kuraciston,
ĉar mi estas malsana. ― Li venigis al si el Berlino multajn
librojn. ― Mia onklo ne mortis per natura morto, sed li tamen ne
mortigis sin mem kaj ankaŭ estis mortigita de neniu; unu tagon,
promenante apud la reloj de fervojo, li falis sub la radojn de
veturanta vagonaro kaj mortiĝis. ― Mi ne pendigis mian
ĉapon sur tiu ĉi arbeto; sed la vento forblovis de mia
kapo la ĉapon, kaj ĝi, flugante, pendiĝis sur la
branĉoj de la arbeto. ― Sidigu vin (aŭ sidiĝu),
sinjoro! ― La junulo aliĝis al nia militistaro kaj
kuraĝe batalis kune kun ni kontraŭ niaj malamikoj.
-
koto
boue | dirt | Koth, Schmutz | грязь | błoto.
-
broso
brosse | brush | Bürste | щетка | szczotka.
-
ruĝa
rouge | red | roth | красный | czerwony.
-
honti
avoir honte | be ashamed | sich schämen | стыдиться | wstydzić
się.
-
solena
solennel | solemn | feierlich | торжественный | uroczysty.
-
infekti
infecter | infect | anstecken | заражать | zarażać.
-
printempo
printemps | spring time | Frühling | весна | wiosna.
-
relo
rail | rail | Schiene | рельса | szyna.
-
rado
roue | wheel | Rad | колесо | koło (od woza i t. p.).
-
pendi
pendre, être suspendu | hang | hängen (v. n.) | висѣть | wisieć.
-
ĉapo
bonnet | bonnet | Mütze | шапка | czapka.
-
vento
vent | wind | Wind | вѣтеръ | wiatr.
-
blovi
souffler | blow | blasen, wehen | дуть | dąć, dmuchać.
-
kapo
tête | head | Kopf | голова | głowa.
-
branĉo
branche | branch | Zweig | вѣтвь | gałaź.
§40
En la daŭro de kelke da minutoj mi aŭdis du pafojn. ―
La pafado daŭris tre longe. ― Mi eksaltis de surprizo. ― Mi
saltas tre lerte. ― Mi saltadis la tutan tagon de loko al loko. ― Lia
hieraŭa parolo estis tre bela, sed la tro multa parolado
lacigas lin. ― Kiam vi ekparolis, ni atendis aŭdi ion novan,
sed baldaŭ ni vidis, ke ni trompiĝis, ― Li kantas tre
belan kanton. ― La kantado estas agrabla okupo. ― La diamanto havas
belan brilon. ― Du ekbriloj de fulmo trakuris tra la malluma
ĉielo. ― La domo, en kiu oni lernas, estas lernejo, kaj la
domo, en kiu oni preĝas, estas preĝejo. ― La kuiristo
sidas en la kuirejo. ― La kuracisto konsilis al mi iri en
ŝvitbanejon. ― Magazeno, en kiu oni vendas cigarojn, aŭ
ĉambro, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarejo; skatoleto
aŭ alia objekto, en kiu oni tenas cigarojn, estas cigarujo;
tubeto, en kiun oni metas cigaron, kiam oni ĝin fumas, estas
cigaringo. ― Skatolo, en kiu oni tenas plumojn, estas plumujo, kaj
bastoneto, sur kiu oni tenas plumon por skribado, estas plumingo. ― En
la kandelingo sidis brulanta kandelo. ― En la poŝo de mia
pantalono mi portas monujon, kaj en la poŝo de mia surtuto mi
portas paperujon; pli grandan paperujon mi portas sub la brako. ― La
rusoj loĝas en Rusujo kaj la germanoj en Germanujo.
-
surprizi
surprendre | surprise | überraschen | дѣлать сюрпризъ | robić niespodzianki.
-
laca
las, fatigué | weary | müde | усталый | zmęczony.
-
trompi
tromper, duper | deceive, cheat | betrügen | обманывать | oszukiwać.
-
fulmo
éclair | lightning | Blitz | молнія | błyskawica.
-
ŝviti
suer | perspire | schwitzen | потѣть | pocić się.
-
bani
baigner | bath | baden | купать | kąpać.
-
magazeno
magazin | store | Kaufladen | лавка, магазинъ | sklep,
magazyn.
-
vendi
vendre | sell | verkaufen | продавать | sprzedawać.
-
cigaro
cigare | cigar | Cigarre | сигара | cygaro.
-
tubo
tuyau | tube | Röhre | труба | rura.
-
fumo
fumée | smoke | Rauch | дымъ | dym.
-
ing
marque l’objet dans lequel se met, ou mieux s’introduit...;
ex. kandelo chandelle ― kandelingo chandelier | holder for; e. g. kandelo candle ―
kandelingo candle-stick | Gegenstand, in den etwas eingestellt,
eingesetzt wird; z. B. kandelo Kerze ― kandelingo Leuchter | вещь, въ которую
вставляется, всаживается; напр. kandelo свѣча ― kandelingo
подсвѣчникъ | przedmiot, w który się coś wsadza, wstawia; np.
kandelo świeca ― kandelingo lichtarz.
-
skatolo
boîte | small box, case | Büchse, Schachtel | коробка | pudełko.
-
pantalono
pantalon | pantaloons, trowsers | Hosen | брюки | spodnie.
-
surtuto
redingote | over-coat | Rock | сюртукъ | surdut.
-
brako
bras | arm | Arm | рука, объятія | ramię.
§41
Ŝtalo estas fleksebla, sed fero ne estas fleksebla. ― Vitro
estas rompebla kaj travidebla. ― Ne ĉiu kreskaĵo estas
manĝebla. ― Via parolo estas tute nekomprenebla kaj viaj
leteroj estas ĉiam skribitaj tute nelegeble. ― Rakontu al mi
vian malfeliĉon, ĉar eble mi povos helpi al vi. ― Li
rakontis al mi historion tute nekredeblan. ― Ĉu vi amas vian
patron? Kia demando! kompreneble, ke mi lin amas. ― Mi kredeble ne
povos veni al vi hodiaŭ, ĉar mi pensas, ke mi mem havos
hodiaŭ gastojn. ― Li estas homo ne kredinda. ― Via ago estas
tre laŭdinda. ― Tiu ĉi grava tago restos por mi
ĉiam memorinda. ― Lia edzino estas tre laborema kaj
ŝparema, sed ŝi estas ankaŭ tre babilema kaj
kriema. Li estas tre ekkolerema kaj ekscitiĝas ofte ĉe
la plej malgranda bagatelo; tamen li estas tre pardonema, li ne portas
longe la koleron kaj li tute ne estas venĝema. ― Li estas tre
kredema: eĉ la plej nekredeblajn aferojn, kiujn rakontas al li
la plej nekredindaj homoj, li tuj kredas. ― Centimo, pfenigo kaj
kopeko estas moneroj. ― Sablero enfalis en mian okulon. ― Li estas tre
purema, kaj eĉ unu polveron vi ne trovos sur lia vesto. ― Unu
fajrero estas sufiĉa, por eksplodigi pulvon.
-
ŝtalo
acier | steet | Stahl | сталь | stal.
-
fleksi
fléchir, ployer | bend | biegen | гнуть | giąć.
-
vitro
verre (matière) | glass (substance) | Glas | стекло | szkło.
-
rompi
rompre, casser | break | brechen | ломать | łamać.
-
laŭdi
louer, vanter | praise | loben | хвалить | chwalić.
-
memori
se souvenir, se rappeler | remember | im Gedächtniss
behalten, sich erinnern | помнить | pamiętać.
-
ŝpari
ménager, épargner | be sparing | sparen | сберегать | oszczędzać.
-
bagatelo
bagatelle | trifle, toy | Kleinigkeit | мелочь, бездѣлица | drobnostka.
-
venĝi
se venger | revenge | rächen | мстить | mścić się.
-
eksciti
exciter, émouvoir | excite | erregen | возбуждать | wzbudzać.
-
er
marque l’unité; ex. sablo sable ― sablero un grain de
sable | one of many objects of the same kind; e. g. sablo sand ―
sablero grain of sand | ein einziges; z. B. sablo Sand ―
sablero Sandkörnchen | отдѣльная единица; напр. sablo песокъ ―
sablero песчинка | oddzielna jednostka; np. sablo piasek ―
sablero ziarnko piasku.
-
polvo
poussière | dust | Staub | пыль | kurz.
-
fajro
feu | fire | Feuer | огонь | ogień.
-
eksplodi
faire explosion | explode | explodiren | взрывать | wybuchać.
-
pulvo
poudre à tirer | gunpowder | Pulver (Schiess-) | порохъ | proch.
§42
Ni ĉiuj kunvenis, por priparoli tre gravan aferon; sed ni ne
povis atingi ian rezultaton, kaj ni disiris. ― Malfeliĉo ofte
kunigas la homojn, kaj feliĉo ofte disigas ilin. ― Mi
disŝiris la leteron kaj disĵetis ĝiajn pecetojn
en ĉiujn angulojn de la ĉambro. ― Li donis al mi monon,
sed mi ĝin tuj redonis al li. ― Mi foriras, sed atendu min,
ĉar mi baldaŭ revenos. ― La suno rebrilas en la klara
akvo de la rivero. ― Mi diris al la reĝo: via reĝa
moŝto, pardonu min! ― El la tri leteroj unu estis adresita: al
Lia Episkopa Moŝto, Sinjoro N.; la dua: al Lia Grafa
Moŝto, Sinjoro P.; la tria: al Lia Moŝto, Sinjoro D. ―
La sufikso «um» ne havas difinitan signifon, kaj tial la
(tre malmultajn) vortojn kun «um» oni devas lerni, kiel
simplajn vortojn. Ekzemple: plenumi, kolumo, manumo. ― Mi volonte
plenumis lian deziron. ― En malbona vetero oni povas facile
malvarmumi. ― Sano, sana, sane, sani, sanu, saniga, saneco, sanilo,
sanigi, saniĝi, sanejo, sanisto, sanulo, malsano, malsana,
malsane, malsani, malsanulo, malsaniga, malsaniĝi, malsaneta,
malsanema, malsanulejo, malsanulisto, malsanero, malsaneraro,
sanigebla, sanigisto, sanigilo, resanigi, resaniĝanto,
sanigilejo, sanigejo, malsanemulo, sanilaro, malsanaro, malsanulido,
nesana, malsanado, sanulaĵo, malsaneco, malsanemeco, saniginda,
sanilujo, sanigilujo, remalsano, remalsaniĝo, malsanulino,
sanigista, sanigilista, sanilista, malsanulista k. t. p.
-
atingi
atteindre | attain, reach | erlangen, erreichen | достигать | dosięgać.
-
rezultato
résultat | result | Ergebniss | результатъ | rezultat.
-
ŝiri
déchirer | tear, rend | reissen | рвать | rwać.
-
peco
morceau | piece | Stück | кусокъ | kawał.
-
moŝto
titre commun | universal title | allgemeiner Titel | общій титулъ | Mość.
-
episkopo
évêque | bishop | Bischof | епископъ | biskup.
-
grafo
comte | earl, count | Graf | графъ | hrabia.
-
difini
définir, déterminer | define | bestimmen | опредѣлять | wyznaczać, określać.